Karłowatość składa się z brak produkcji hormonu wzrostu, choroba, która może wystąpić u psów. Jest to proces, który jest diagnozowany, gdy pies rośnie i jest obserwowany jako wzrost, który nie jest taki, jak powinien być w zależności od jego wieku i rasy. Ponadto w tym samym czasie mogą wystąpić niedobory innych hormonów, które prowadzą do innych procesów endokrynnych, takich jak niedoczynność tarczycy czy problemy z rujnością u kobiet, a u mężczyzn zanik jąder; oprócz problemów dermatologicznych i wtórnych infekcji. Diagnozę stawia się za pomocą pomiarów laboratoryjnych, a leczenie progestogenami w celu zwiększenia hormonu wzrostu. Jeśli nigdy nie widziałeś psa z karłowatością, oto zdjęcie owczarka niemieckiego z karłowatością. Pojawia się tylko ten futrzany, inny w tym samym wieku, ale zdrowy. W rzeczywistości oba psy są braćmi z tego samego miotu. Czytaj dalej artykuł AnimalWised na temat karłowatość u psów, przyczyny, objawy i leczenie, aby dowiedzieć się więcej o tym problemie endokrynologicznym, który może mieć wpływ na nasze psy. Czym jest karłowatość psów? Karłowatość lub karłowatość przysadkowa u psów to choroba endokrynologiczna w której występuje niedobór hormonu wzrostu (GH), który czasami pojawia się wraz z niedoborami hormonów wytwarzanych w podwzgórzu, takich jak TSH i prolaktyna. Powoduje to karłowatość lub brak normalnego wzrostu w miarę upływu miesięcy. Przyczyny karłowatości u psów To jest choroba wrodzona: szczenięta dziedziczą go po rodzicach w ramach autosomalnego recesywnego wzorca dziedziczenia. Najbardziej predysponowaną rasą wydaje się być Owczarek niemiecki, choć można go również spotkać u wyżeł weimarskich, pinczerów i szpiców. Objawy karłowatości psów Objawy karłowatości przysadki pojawiają się, gdy psy sięgną dwa lub trzy miesiące życia, zanim będą wyglądać jak normalne szczenięta. Jednak od tego momentu nadal mają szczenięcą sierść, następnie zaczynają ją tracić, powodując obustronne łysienie na tułowiu i prezentują mały, ale proporcjonalny rozmiar. Ponadto u psa z karłowatością przysadki można zaobserwować: Wydłużenie zamknięcia nasad kości długich. Ciemia otwierają się dłużej niż u normalnego szczeniaka. Zwapnienie kości prącia. Opóźniony wygląd zębów. Przebarwienia. Cienka i hipotoniczna skóra. Postępujący peeling skóry. Zaskórniki i grudki na skórze. Wtórne infekcje bakteryjne skóry lub układu oddechowego. Niedoczynność tarczycy w 2-3 roku życia. Zaburzenia rozrodu: anestrus (brak rui) u suk i zanik jąder u psów. Chociaż karłowatość sama w sobie nie jest śmiertelna, tak skraca oczekiwaną długość życia mniej niż 10 lat. Jeśli jednak Twój pies nie rośnie, może to wynikać z innych powodów, jak wyjaśniamy w tym innym artykule Dlaczego mój pies nie rośnie? Diagnoza karłowatości u psów Rozpoznanie karłowatości przysadkowej opiera się na objawach klinicznych i diagnostyce laboratoryjnej. Diagnostyka różnicowa Diagnostyka różnicowa karłowatości u psów obejmuje następujące choroby: Młodzieńcza niedoczynność tarczycy. Niedoczynność kory nadnerczy. Jatrogenny hiperadrenokortycyzm. Cukrzyca młodzieńcza Niedożywienie Bocznik portosystemowy. Dysgenezja gonad. Choroba kości Choroba nerek. Diagnoza kliniczna Diagnoza kliniczna opiera się głównie na obserwacji proporcjonalnego zmniejszenia wielkości psa zgodnie z cechami rasy i wieku, co często łączy się z innymi objawami klinicznymi, o których mówiliśmy, takimi jak problemy skórne. Analiza laboratoryjna Analiza laboratoryjna będzie oparta na badanie krwi z pomiarem niektórych czynników i hormonów: Morfologia i biochemia: hemogram i biochemia u tych psów są zwykle normalne, chociaż występuje hipofosfatemia, łagodna hipoalbuminemia, a w niektórych przypadkach może wystąpić azotemia (podwyższona kreatynina lub mocznik), ponieważ niedobór hormonu wzrostu może wpływać na rozwój nerek kłębuszki, odpowiedzialne za filtrowanie moczu. Analiza hormonów: analiza hormonów tarczycy zwykle odzwierciedla wzrost wolnej i całkowitej T4, ale w przeciwieństwie do tego, czego oczekuje się w niedoczynności tarczycy, czyli wzrostu TSH, u psów z karłowatością występuje spadek TSH z powodu braku uwalniania przez podwzgórze w tym nieład. Analiza czynnika wzrostu insulinyTest insulinowego czynnika wzrostu 1 (IGF-1) jest najlepszym sposobem pośredniego odzwierciedlenia wartości hormonu wzrostu. U psów z karłowatością czynnik ten jest znacznie obniżony i wynosi poniżej 50 ng/ml. Inne sposoby diagnozy Innym sposobem na postawienie ostatecznej diagnozy jest stymulowanie uwalniania hormonu wzrostu za pomocą ksylazyna lub GNRH. U zdrowego zwierzęcia hormon wzrostu wzrośnie po tym podaniu, jednak w karłowatości efekt ten nie występuje. Leczenie karłowatości psów Leczenie karłowatości psów odbywa się za pomocą podawanie progestagenów, takich jak medroksyprogesteron, w dawce 2,5-5 mg/kg co trzy tygodnie w 6 dawkach. Następnie, w razie potrzeby, powtarza się co 6 tygodni. Lek ten indukuje produkcję hormonu wzrostu w gruczole sutkowym. Musi monitoruj i sprawdzaj psy co tydzieńponieważ może powodować akromegalię lub cukrzycę. Ogólnie rzecz biorąc, kliniczne objawy skórne ulegają poprawie, dorosłe włosy rosną i przybierają na wadze. Obecnie nie zaleca się leczenia bydlęcym, świńskim lub ludzkim hormonem wzrostu, ponieważ oprócz wysokiej ceny może pojawić się insulinooporność lub nadwrażliwość. W razie potrzeby należy również rozważyć podanie hormonów tarczycy lub glikokortykosteroidów. Ten artykuł ma jedynie charakter informacyjny, w nie mamy uprawnień do przepisywania leczenia weterynaryjnego ani postawienia jakiejkolwiek diagnozy. Zachęcamy do zabrania pupila do weterynarza w przypadku pojawienia się jakiegokolwiek dolegliwości lub dyskomfortu. Jeśli chcesz przeczytać więcej artykułów podobnych do Karłowatość u psów – przyczyny, objawy i leczenie, zalecamy przejście do naszej sekcji Inne problemy zdrowotne. Bibliografia L. Alvarado. (2006). Zaburzenia wzrostu u psów. Dostępne pod adresem: J. Cerón, MJ Fernández, C. García, M. Hervera, SM Angulo, D. Pérez, C. Pérez, G. Santamarina. (2016). Podręcznik kliniczny chorób wewnętrznych małych zwierząt I. ESVPS, red. SM Publishing Ltd. Sheffield, Wielka Brytania. LE Fidalgo, R. Rejas, R. Ruíz, JJ Ramos. (2003). Weterynaryjna patologia medyczna. Drukarnia Kadmos.

[quote name='AnetaM2']Jak najbardziej jestem za kastrowaniem i doskonale wiem jakie są różnice pomiedzy zachowaniem psa kastrowanego a nie kastrowanego - faktycznie, popęd seksulany psów potrafi calkowicie odebrać im rozum. Moje psy nie mieszkają ze suniami, a jedynie je odwiedzają, a problemy z "jurnością" pojawiają się w zasadzie dwa razy do roku, kiedy akurat sunie mają cieczkę (a tak się sklada, jak to często bywa, że najczęściej wszystkie mają ją jednocześnie). Poza tym okresem nie ma najmnieszych problemów - żadnych prób kopulacji na zabawkach, innych psach, normalne zachowanie na spacerze, chęć do zabawy,brak jakichkolwiek zamiarów ucieczek. Ale Timon ma 5 lat, kiedy "dojrzewal" byly problemy z wyżywaniem się na maskotkach, ale calkowicie mu przeszlo. Jednak każdy pies ma swój temperamnt i swój charakter i pewnie gdyby mój pies nadal przedkladal "kopulodromki" nad "normalne" życie pewnie tez zdecydowalabym sie na kastrację. Jednak piesek będący psem "przewodnim" tego tematu ma dopiero 1,5 roku i jego zachowanie jest jeszcze calkiem normalne. Gdyby okazalo się, że z biegiem czasu się ono nie zmienia, i "dolegliwości" nie ustępują, kastracja faktyczniej jest najlepszym rozwiązaniem. Nadmienię, że mój drugi pies zostal wykastrowany w wieku ok. 10 miesięcy czyli 2 lata temu i najdziwniejsze jest to że odruch kopulacyjny wcale nie zanikl, ale pojawia się już coraz rzadziej. Natomiast samo wychowanie psa nie sprawia najmiejszych problemów. Pies nie okazuje żadnych oznak agresji, dominacji i jest potulny jak baranek, chętny do zabaw, zdrowy, energiczny i naprawdę sam zabieg, nie zrobil mu żadnej, ale to żadnej krzywdy. Jest to pies rasy kundel pospolity, średnich rozmiarów i kastrowany gdyż mial byc psem "podwórkowym", czyli slabo kontrolowanym a w takich przypadkach, niechciany przychówek zdarza się zbyt często. Teraz Blek jest psem calkiem domowym, trenującym rózne psie sporty, a do tego jest najlepszym przyjacielem zarówno naszym jak i pozostalości naszego zwierzyńca. Pozdrawiam[/quote] Uff, no to bardzo się cieszę, bo taki przejaw zdrowego rozsądku to niestety u nas wciąż rzadkość... Ale. Trzeba podkreślić, że dużym błędem jest myślenie, iż "piesek będący tematem przewodnim tego topicu ma dobiero 1,5 roku i jego zachowanie jest normalne". On ma [b]już[/b] 1,5 roku. Jest to wskazywany przez weterynarzy najlepszy moment do kastracji - pies osiągnął pełną dojrzałość płciową, burzę hormonalną związaną z dojrzewaniem ma już za sobą i jeśli nadal tak się zachowuje, może to mu pozostać. I jeśli będzie się czekać zbyt długo, niektóre zachowania się utrwalą, niestety. Można zaczekać jeszcze, oczywiście, ale nie dalej niż do ukończenia przez niego dwóch lat. Później będzie tylko coraz gorzej. Co do odruchu kopulacyjnyego u wykastrowanych psów, to jest to rzecz całkiem normalna, mojemu też się zdarza ;). Bardzo rzadko już, ale się zdarza. Nie ma to wiele wspólnego z popędem, jest to raczej odruch bezwarunkowy wyzwalający się w piesku przy zajęciu (przypadkowym) określonej pozycji :). A na dowód na to, że yorczek może z powodzeniem bardzo dobrze i wesoło żyć bez jajeczek, zamieszczam zdjęcie mojego Fuzlaka - zrobione zaledwie dwa dni temu, u mojej mamy na działce: [IMG]

29 listopada 2016, 20:30 Dzień dobry, podbijam temat. Nieco ponad tydzień temu zauważyłam czerwoną plamkę krwi, później pojawiały się stopniowo na podłodze. Od razu udaliśmy się do weterynarza. Po badaniu USG stwierdzono: nieznacznie powiększoną prostatę i zapalenie pęcherza. Pies został wzięty ze schroniska w lipcu br. Nerki, wątroba prawidłowe. Przepisane leki: carprodyl 3/4 tabl. przez 5 dni, enroxil 1/2 tabl przez 16 dni, cyclonamine 2 x 1 16 dni, uroval mannosa 1 kaps. do końca opakowania. Piesek dodatkowo dostaje tabletki o nazwie: cardialis: 1 x 1 tabl. przez 2 tyg. Wyniki badania krwi potwierdziły zapalenie w obr. ukł. moczowego. Badanie moczu: Billirubin neg, Nitrit neg, Ketones neg, Leukocytes +, komórki nabłonka dróg pojedyncze w polu widzenia, bakterie-mierna ilość, brak drożdży,grzybów,pasożytów, pierwotniaków, kryształków, śluzu. Inne: 2-3 leukocyty wpw, 5-8 erytrocytów wpw, plemniki liczne w całym względna: 1,019 g/ml Białko: neg.,Hemoglobina: +, Urobilinogen norm.,Glukoza: neg. Po 1 tygodniu od brania tabletek pies przez pierwsze 5 dni nie było plam krwi, w 6 dniu znów się pojawiła lekko różowa, kolor nie był jużtak intensywny jak na początku a dziś - 7 dzień brania tabletek znów pojawiła się intensywnie czerwona krew. Nie są to duże ilośco - pojedyncze kropki. Pies ma około 9 lat. Po tygodniu idziemy na ponowne badanie USG. Weterynarz stwierdził: jeżeli po około tygodniu krew będzie nadal wypływać z prącia oznacza to,że wynika to z problemu z zrobimy badanie RTG cyfrowe. Czy znajdzie się tu Weterynarz, który podpowie jakie można zrobić jeszcze badania aby wykluczyć nowotwór prostaty? Pieska mam od niedawna i bardzo się i czekam na odpowiedź

Wnętrostwo u psa Wnętrostwo (łac. cryptorchidism) jest zaburzeniem rozwojowym, w przebiegu którego jądra nie osiągają swojej docelowej lokalizacji w worku mosznowym. Jądra nowo narodzonych samców psów nie znajdują się jeszcze w mosznie, tylko stopniowo przesuwają się do niej w procesie zwanym zstępowaniem jąder. Cały ten akt może trwać aż do kilku tygodni po urodzeniu. Powinien być jednak zakończony mniej więcej w 6-8 tygodniu życia szczenięcia, kiedy to najczęściej jądra stają się wyczuwalne w mosznie. Zdarza się, że zstępowanie jąder trwa nieco dłużej, tak więc do jego ukończenia może dojść nawet po 6 miesiącach. Wnętrostwo może być jednostronne – wówczas dochodzi do niezstąpienia tylko jednego (często prawego) jądra do worka mosznowego lub obustronne – przy zatrzymaniu obu gonad. Wnętrostwo jednostronne jest bardziej powszechne, niż obustronne. Jądro, które nie znajduje się na prawidłowym miejscu określa się mianem jądra ektopowego. Jeśli jądra nie ma w worku mosznowym, to gdzie ono może być?Budowa narządu płciowego męskiegoWażne strukturyZstępowanie jąder – co to takiego?Struktury zaangażowane w proces zstępowania jąderTrzy fazy zstępowania jąderSekwencyjna kontrola zejścia jąderWnętrostwo, czyli co poszło źle podczas procesu zstępowania jąder?Kiedy jądra powinny znaleźć się w mosznie?Przyczyny wnętrostwaInne nieprawidłowości związane z wnętrostwemObjawy wnętrostwa u psaRozpoznawanie wnętrostwaBadania obrazoweWnętrostwo u psa leczenieKastracjaMetody usuwania zatrzymanego jądra (lub jąder)Diagnoza: wnęter. I co dalej?RokowanieZapobieganie wnętrostwu Jeśli jądra nie ma w worku mosznowym, to gdzie ono może być? Do zaburzenia zstępowania jąder może dojść na różnych etapach tego procesu. Zwykle jednak ektopowe jądra są zlokalizowane w jednym z trzech obszarów: w obrębie kanału pachwinowego (po jednej ze stron prącia i napletka), w jamie brzusznej, u podstawy moszny. W związku z różnym umiejscowieniem ektopowego jądra wnętrostwo jest zwykle klasyfikowane jako: wnętrostwo podskórne, kiedy jądro jest wyczuwalne pomiędzy moszną a pierścieniem pachwinowym, wnętrostwo pachwinowe – gdy jądro znajduje się w obrębie pierścienia pachwinowego, wnętrostwo brzuszne – gdy jądro pozostaje w jamie brzusznej. U samców psów kompletny brak jądra lub jąder jest ekstremalnie rzadko występującą anomalią, dlatego przy braku obecności gonad w mosznie, zwykle podejrzewa się właśnie wnętrostwo. W celu wykazania obecności i produkcji testosteronu można wykonać test stymulacji hormonalnej z ludzką gonadotropiną kosmówkową (hCG), hormonem luteinizującym (LH) czy gonadoliberyną (hormonem uwalniającym gonadotropinę). Po tym ogólnym wstępie Czytelnik na pewno zdążył się już zorientować, że opracowanie to dotyczy wnętrostwa u psów. Wyjaśnię w nim, jak dochodzi do tego zaburzenia, opiszę, w jaki sposób jądra dostają się do swego właściwego położenia w worku mosznowym, przytoczę różne teorie, tłumaczące nieprawidłowości w przebiegu tego procesu, wspomnę o sposobach leczenia wnętrostwa, a także wyjaśnię, dlaczego pies, u którego doszło do zatrzymania jądra (lub jąder) powinien zostać bezwzględnie wykluczony z hodowli. Na początek jednak przypomnę, w jaki sposób zbudowany jest męski układ rozrodczy oraz zdefiniuję kilka ważnych struktur, uczestniczących w zstępowaniu jąder. Będzie to pomocne w lepszym zrozumieniu zaburzeń na poszczególnych etapach tego procesu. Budowa narządu płciowego męskiego Narządy płciowe męskie utworzone są z dwóch zasadniczych zespołów: narządów płciowych wewnętrznych i zewnętrznych. Do narządów płciowych wewnętrznych należą: Właściwe gonady męskie, czyli jądra (parzyste), produkujące gamety męskie – plemniki. W jądrach znajdują się kanaliki plemnikotwórcze oraz tkanka łączna z komórkami Leydiga, które produkują testosteron. Drogi płciowe wyprowadzające plemniki: Parzyste najądrza. W najądrzu wyróżnia się w nim trzy zasadnicze części: głowę najądrza, trzon najądrza oraz ogon najądrza. Najądrze składa się z pojedynczego przewodu, w którym plemniki – podczas pasażu – dojrzewają i uzyskują zdolność do poruszania się. Dalsza część najądrza – ogon – jest miejscem magazynowania dojrzałych plemników. Ciekawą cechą jest długość przewodu najądrza, która u psa wynosi 5-8 metrów. Aby zmieścić się na tak niewielkiej przestrzeni, ten cienki przewód musi ulec ścisłemu spętleniu. Parzyste nasieniowody. Nasieniowód stanowi przedłużenie przewodu najądrza i jest ściśle poskręcanym przewodem o niewielkim świetle i grubych ścianach. Uchodzi on do części miednicznej cewki moczowej męskiej. Końcowy jego odcinek tworzy zgrubienie, zwane bańką nasieniowodu. Cewka moczowa męska, która prawie na całej długości jest drogą dla moczu i nasienia. Rozpoczyna się od strony szyjki pęcherza moczowego ujściem wewnętrznym cewki moczowej, a kończy się na żołędzi prącia ujściem zewnętrznym cewki moczowej. Gruczoły płciowe dodatkowe, których płynna wydzielina w połączeniu z plemnikami składa się na nasienie. U psów gruczoły płciowe dodatkowe są ilościowo mocno zredukowane w porównaniu do innych gatunków zwierząt. U psów silnie rozbudowanym gruczołem jest gruczoł krokowy (prostata). Jej wydzielina, zawierająca enzymy, cholesterol i mleczany stanowi największy udział objętościowy w ejakulacie psa. Do narządów płciowych zewnętrznych psa zaliczamy: Prącie, będące narządem kopulacyjnym samców. W prąciu wyróżnia się jego część początkową umocowaną na łuku kulszowym, zwaną korzeniem prącia. Korzeń przedłuża się w główną część prącia czyli trzon. Końcowa część narządu to jego żołądź, która z kolei składa się z dwóch części: opuszki oraz części długiej. Części te wypełniają się krwią podczas pobudzenia płciowego, powodując wzwód. U psów znajduje się kość prąciowa położona grzbietowo w stosunku do cewki moczowej. Umożliwia ona wprowadzenie do pochwy prącia, niebędącego w pełnym wzwodzie. Mosznę, czyli skórny worek znajdujący się pomiędzy udami. Napletek, czyli fałd skórny osłaniający częściowo lub całkowicie żołądź prącia. Tu chciałabym się na chwilę zatrzymać celem ukazania pewnych stosunków anatomicznych, które będą ważne w późniejszym zrozumieniu zaburzeń zstępowania jąder. W ujęciu anatomicznym moszna traktowana jest jako uwypuklenie ściany brzucha w formie worka, które jest przystosowane do umieszczenia w nim jąder. Posiada więc ona takie same warstwy, jakie znajdują się w powłokach brzusznych, choć nieco zmodyfikowane. Przejście z jamy brzusznej do moszny jest bardzo wąskie, a cienki przewód łączący te dwie przestrzenie nazywany jest kanałem pachwinowym. W jego świetle leży powrózek nasienny. Oficjalnie kanał pachwinowy to droga, jaką przebywa jądro przy zstępowaniu z jamy brzusznej poprzez ścianę brzucha do moszny. Kanał pachwinowy jest „otwarty” do około ósmego tygodnia po narodzinach psa. W tym czasie jądro – jako jądro wędrujące – może się jeszcze cofać do kanału pachwinowego i ponownie wracać do moszny. Często podczas badania palpacyjnego moszny można odnieść wrażenie, że jeszcze przed chwilą jądro było wyczuwalne i nagle „zniknęło”. Tak się zwykle dzieje, zwłaszcza u zdenerwowanych lub przestraszonych szczeniaków lub też pod wpływem podwyższonej temperatury. Takie jądro zyskało nawet swój przydomek i jest określane „jądrem wędrującym”. Około dziewiątego tygodnia życia zaczyna się proces zarastania kanału pachwinowego, tak więc „wędrowanie” nie jest już takie proste. W wieku sześciu miesięcy kanał ten powinien być już całkowicie zamknięty, co uniemożliwia – w prawidłowych warunkach – powrót gonady do kanału pachwinowego. Ważne struktury Powrózek nasienny jest złożoną strukturą, zawierającą nasieniowód, tętnicę i żyłę jądrową, naczynia limfatyczne, współczulny splot jądrowy oraz rozproszone włókna mięśniowe gładkie. Całość okryta jest otrzewną trzewną. Kanał pachwinowy – ma postać szczeliny skośnie przebijającej ścianę brzucha między mięśniem skośnym brzucha zewnętrznym i wewnętrznym. Ograniczony jest on przez dwa „otwory”: pierścień pachwinowy wewnętrzny, prowadzący z jamy brzusznej do kanału pachwinowego oraz pierścień pachwinowy zewnętrzny, prowadzący z kanału pachwinowego do moszny. Przez kanał pachwinowy jądra dostają się do moszny w procesie ich zstępowania. Pierścień pachwinowy: pierścień pachwinowy wewnętrzny (anulus inguinalis internus) utworzony jest przez tylną krawędź mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego i więzadło pachwinowe, pierścień pachwinowy zewnętrzny (anulus inguinalis externus) jest szczelinowatym otworem w rozścięgnie mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego. Jądrowód – to struktura anatomiczna, występująca w życiu wewnątrzmacicznym. Jest to pasmo, zbudowane z tkanki łącznej, zawierające mięśniówkę gładką oraz włókna sprężyste. Łączy on doogonowy biegun jądra z okolicą pachwinową jamy brzusznej i odgrywa ważną rolę w procesie zstępowania jąder. Jak dochodzi do różnicowania się jąder? Jak wszyscy wiemy, podczas procesu zapłodnienia dojrzałe komórki płciowe: plemnik oraz komórka jajowa zlewają się ze sobą. Każda z tych komórek niesie ze sobą tylko połowę liczby chromosomów, charakterystycznej dla danego gatunku. Zapłodnione jajo – zwane zygotą – zawiera już komplet chromosomów, pochodzących po połowie od ojca i matki. We wczesnych stadiach rozwojowych zarodka zawiązki gruczołów płciowych mają taką samą budowę u obu płci. Z ich wyglądu nie wiadomo jeszcze, co powstanie – jądro czy jajnik. Nie wiadomo więc, czy zarodek będzie płci męskiej czy żeńskiej. Jest to tzw. stadium niezróżnicowane. Występuje ono w formie symetrycznej listewki płciowej (lub inaczej grzebienia płciowego), stanowiąc po prostu podłużne uwypuklenie nabłonka otrzewnowego po brzuszno-przyśrodkowej stronie śródnercza (tzw. pranercza). Listewka płciowa utworzona jest z komórek pochodzenia mezodermalnego oraz z – migrujących z miejsca ich powstawania – pierwotnych komórek płciowych. Te ostatnie nie powstają w listewce. Komórki płciowe pochodzenia endodermalnego powstają poza ciałem zarodka w obrębie takich struktur płodowych, jak pęcherzyk żółtkowy oraz omocznia. Stąd wędrują one do ciała zarodka ruchem ameboidalnym i przez krezkę jelita pierwotnego trafiają do grzebienia płciowego. Tutaj ulegają różnicowaniu w jądra lub jajniki. Różnicowanie się jądra z niezróżnicowanej listewki płciowej odbywa się nieco wcześniej, niż różnicowanie się jajnika. Zstępowanie jąder – co to takiego? Jądra, które powstały w okolicy lędźwiowej jamy brzusznej (w sąsiedztwie śródnercza, będącego również zawiązkiem nerek i nadnerczy) zstępują do worka mosznowego przez kanał pachwinowy. U mięsożernych zstępowanie jąder odbywa się po narodzinach. Ale wróćmy na chwilę do trwającego jeszcze różnicowania się jąder. Rozwijające się jądro jest połączone z sąsiadującym śródnerczem za pomocą krótkiej i szerokiej krezki moczowo-płciowej. Śródnercze natomiast jest zawieszone na własnej krezce, zwanej fałdem śródnerczowym. Przednia część tego fałdu u samców zanika. Część środkowa fałdu zachowuje się jak wspólna krezka dla najądrza i jądra, a część tylna fałdu wchodzi w skład jądrowodu. U samców jądrowód rozwija się więc na tylnym biegunie jądra płodowego i wydłuża się przez kanał pachwinowy do moszny. Zmiany strukturalne, które będą zachodzić w jądrowodzie są kluczowe w procesie zstępowania jąder. Zachodzą one w dwóch fazach: Podczas fazy pierwszej pozabrzuszna część jądrowodu przybiera na długości i objętości, wydłuża się przez kanał pachwinowy, rozszerzając go i tworząc wyrostek pochwowy. Wyrostki pochwowe są dwoma symetrycznymi, kieszonkowatymi uwypukleniami, stanowiącymi wyraźne zachyłki jamy brzusznej i jamy otrzewnowej. Podczas drugiej fazy jądrowód przekształca się we włóknistą strukturę, umożliwiającą zstąpienie jądra do moszny. W czasie porodu jądra szczenięcia znajdują się w połowie odległości między nerką a pierścieniem pachwinowym wewnętrznym. W trzecim i czwartym dniu po urodzeniu jądra przechodzą przez kanał pachwinowy, a swoją docelową pozycję w mosznie osiągną pomiędzy 35. a 50. dniem po urodzeniu. Proces zstępowania jąder z jamy brzusznej do moszny przyczynił się do powstania złożonej struktury, jaką jest powrózek nasienny. Leży on częściowo w kanale pachwinowym, a częściowo a w jamie moszny. Zawiera początkowy odcinek nasieniowodu, a także naczynia krwionośne i nerwy, zaopatrujące jądro. Całość pokryta jest fałdem otrzewnowym. Struktury zaangażowane w proces zstępowania jąder Punktem wyjścia jest zróżnicowanie gonady niezróżnicowanej (w rozwoju zarodkowym) i jądra. Jak wspominałam wcześniej, pierwotne komórki rozrodcze wędrują z miejsca powstawania do grzebienia płciowego. Następnie u samców komórki mezenchymalne przemieszczają się do rozwijającej się gonady, proliferują, otaczają pierwotne komórki płciowe i rozwijają się w komórki Sertoliego płodu. Niedługo potem przybywają inne komórki ze śródnercza (później staną się okołokanalikowymi komórkami mioidalnymi), aby organizować gniazda płodowych komórek Sertoliego i pierwotne komórki płciowe w sznury nasienne. Ostatecznie, jeszcze inne komórki mezenchymalne migrują do przestrzeni pomiędzy sznurami nasiennymi i różnicują się w komórki Leydiga płodu. Przerwa pomiędzy wejściem pierwotnych komórek rozrodczych do grzebienia płciowego a zróżnicowaniem gonady do jądra czynnościowego trwa około 14 dni. Dzieje się to mniej więcej w 33. dniu ciąży u psa. W ciągu 2-3 dni po przybyciu komórki Leydiga płodu osiągają maksymalną produkcję testosteronu oraz prawdopodobnie insulinopodobnego peptydu 3 (INSL3). Początkowo testosteron jest wydzielany konstytutywnie (w sposób ciągły), ale później w celu regulowania tego procesu wkraczają inne hormony: GnRH, LH. Gdy powstaje jądro, cienki fałd otrzewnej pokrywający gonadę ewoluuje jako krezka jądra, by zawiesić gonadę grzbietowo od pranercza. Ten sam fałd ciągnie się doczaszkowo jako więzadło doczaszkowe (więzadło podwieszające doczaszkowe) oraz dobrzusznie jako więzadło gonadalne doogonowe (więzadło najądrza). Jądrowód pochodzi z wczesnych etapów rozwoju komórek mezenchymalnych pomiędzy włóknami mięśniowymi ściany brzucha, rośnie do fałdu otrzewnowego, tworzącego doogonowe więzadło gonadalne i wkrótce zaczyna dominować fałd doogonowy do miejsca, w którym łączy się z przewodem śródnerczowym. Guzki mosznowe stają się widoczne pod skórą, chociaż nie znajdują się jeszcze w ostatecznej lokalizacji moszny. Trzy fazy zstępowania jąder Aby określić odrębne fazy w całym procesie zstępowania jąder, stosuje się następujące terminy: Translokacja brzuszna Na tym etapie jądro utrzymywane jest w pobliżu wewnętrznego pierścienia pachwinowego, może także wykazywać niewielką migrację w dół poprzez powiększony jądrowód, gdy jama brzuszna rozszerza się. Jednocześnie cylindryczny uchyłek otrzewnej otacza jądrowód, w którym tworzy się mięsień dźwigacz jądra, a więzadło doogonowe ulega zmniejszeniu. Na tym etapie testosteron nie jest potrzebny. Translokacja brzuszna odzwierciedla więc to, co się dzieje w pierwszej fazie zstępowania jąder. Pod koniec tej fazy jądro jest umieszczane przy wewnętrznym pierścieniu pachwinowym (gotowe do wejścia) z ogonem najądrza w obrębie kanału pachwinowego. Bezwzględna odległość pomiędzy jądrem a obszarem pachwinowym ulega tylko nieznacznej zmianie w tej fazie. Zamiast tego jądra „pozostają w miejscu”, ponieważ płód rośnie, a odległość między umiejscowieniem jąder i nerek rozszerza się poprzez nieznaczny ruch „w dół” do rozwijającego się pierścienia pachwinowego wewnętrznego (Wensing 1968, Shono i in. 1994). Według niektórych autorów, termin „zejście brzuszne” przecenia to, co się dzieje w tej fazie, ponieważ wspomniany ruch jest tylko pozorny; tak naprawdę jądro pozostaje w miejscu, powiększa się tylko jama brzuszna. Migracja przezpachwinowa Migracja przezpachwinowa, podczas której jądro przechodzi przez ścianę brzucha (poprzez rozszerzony przez jądrowód kanał pachwinowy) z jamy brzucha do lokalizacji podskórnej. Jest to szybki proces. Migracja pachwinowo-mosznowa Migracja pachwinowo-mosznowa opisuje trzecią fazę zstępowania jąder. Obejmuje ona podskórne przesuwanie jądrowodu, wyrostka pochwowego, najądrza i jądra do właściwego położenia w mosznie. Właściwy kierunek zapewnia peptyd związany z genem kalcytoniny (CGRP), wydzielany przez nerw płciowo-udowy (zależny od testosteronu). Wyrostek pochwowy jest formowany przez otrzewną ścienną, która otacza leżący pod nią jądrowód w ścianie brzucha. U większości gatunków ten proces uwypuklania rozpoczyna się wcześnie w ciąży, krótko po utworzeniu jądra i na długo przed zakończeniem translokacji brzusznej jąder. Wyrostek pochwowy dzieli opuszkę jądrowodu na trzy obszary: właściwy – układa się centralnie do cylindrycznego wyrostka pochwowego i w sposób ciągły do sznura jądrowodu, pochwowy – układa się koncentrycznie poza wyrostkiem pochwowym, pozapochwowy – w kształcie miseczki, pomiędzy otaczającą otrzewną i końcówką jądrowodu. Mięsień dźwigacz jądra jest tworzony przez mioblasty, migrujące z mięśni ściany brzucha i/lub różnicujące się z komórek mezenchymalnych jądrowodu. U zwierząt towarzyszących podobny jest do pasków, obejmujących pochwowy obszar jądrowodu po bokach rozwijającego się wyrostka pochwowego. W procesie zstępowania jąder do moszny kluczowe są takie czynniki, jak: nieproporcjonalny rozwój zarodka, jądrowód, ciśnienie śródbrzuszne, dojrzewanie najądrza, obecność receptorów androgennych w narządach docelowych, prawidłowa czynność wydzielnicza komórek Leydiga i komórek Sertoliego jądra płodu, prawidłowa czynność osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej. Translokacja brzuszna W rezultacie translokacji brzusznej następuje umieszczenie jądra w pobliżu rozwijającego się wewnętrznego pierścienia pachwinowego. Pozabrzuszna część jądrowodu staje się dłuższa i szersza, ale zmiana odległości pomiędzy jądrem a obszarem pachwinowym jest niewielka. Jądro jest zawieszone z przodu na więzadle doczaszkowym, a z tyłu na więzadle gonadalnym doogonowym z jądrowodem. Początkowo, zarówno więzadło gonadalne doogonowe, jak i jądrowód są krótkie i cienkie. Komórki Leydiga w szybko rozwijających się jądrach wydzielają INSL3 (descendynę) i testosteron. Pod wpływem stymulacji INSL3 pozabrzuszna część jądrowodu rozbudowuje się i penetruje głęboko w mięśnie brzucha, aby zakotwiczyć jądro. Wyrostek pochwowy otacza jądrowód i rozrasta się w dół w miarę jego powiększania się. Tworzenie się wyrostka pochwowego jest cechą translokacji brzusznej jąder. Testosteron może ułatwiać stopniowe rozpadanie się więzadła doczaszkowego, które wydłuża się w miarę rozszerzania się jamy brzusznej. W efekcie jądro zostaje zatrzymane w obszarze pachwinowym, a odległość między jądrem a innymi strukturami w brzuchu (np. nerką) rozszerza się. W końcowej fazie pozycji brzusznej ogon najądrza znajduje się w obrębie kanału pachwinowego, a jądro znajduje się w pobliżu wewnętrznego pierścienia pachwinowego. U większości gatunków ta pozycja jest utrzymywana przez pewien czas, jak pauza pomiędzy dwoma oddzielnymi procesami. W tym czasie względna długość tylnego więzadła gonadalnego jest zmienna. Podczas tej przerwy przed migracją przezpachwinową opuszka jądrowodu znacznie się powiększa z powodu stymulacji INSL3, dzięki czemu jądrowód rozszerza kanał pachwinowy, aby umożliwić przejście jądra podczas następnej fazy zstępowania. Ta przerwa może także umożliwić dojrzewanie pewnych dróg nerwowych podczas gdy płód rośnie. Migracja przezpachwinowa Proces przechodzenia jądra przez kanał pachwinowy wymaga niewielkich bezwzględnych rozmiarów jądra oraz rozdęcia kanału pachwinowego przez jądrowód. To wystarczy, by jądro mogło wejść w kanał i szybko się przez niego przemieszczać. Niezgodność pomiędzy wielkością jądra i średnicą kanału pachwinowego może być czynnikiem przyczyniającym się do zatrzymania jąder w okolicy brzusznej. Siła ciśnienia brzusznego może wspomóc migrację jądra przez kanał pachwinowy. Rzeczywista przezpachwinowa migracja jąder jest krótka, trwa najwyżej kilka dni. Jądrowód najprawdopodobniej odgrywa pasywną rolę w tym procesie (poza rozszerzaniem kanału pachwinowego i zakotwiczenia ogona najądrza z jądrem w miarę wzrostu płodu lub noworodka). Główną siłą przenoszącą jądro przez kanał pachwinowy jest nacisk narządów wewnętrznych i płynu otrzewnowego skierowany w dół. Ta siła „parcia” wzmocniona jest przez zakotwiczenie opuszki jądrowodu, rozszerzenie wyrostka pochwowego i rozwój jamy brzusznej. Jądrowód może się nieco skrócić. Migracja pachwinowo-mosznowa Migracja pachwinowo-mosznowa jąder spod zewnętrznego pierścienia pachwinowego do docelowego miejsca w mosznie wymaga wydłużenia jądrowodu i zamknięcia wyrostka pochwowego na szczycie moszny. U niektórych gatunków pozabrzuszna część jądrowodu może rozciągać się częściowo w fałdy mosznowe na długo przed migracją przezpachwinową, ale ze względu na wzrost płodu, zarówno jądrowód, jak i wyrostek pochwowy muszą rosnąć we właściwym kierunku, aby dotrzeć do końca moszny. Konieczne jest więc wydłużenie wyrostka pochwowego i jądrowodu na znacznej odległości od zewnętrznego pierścienia pachwinowego, aby możliwe było doprowadzenie ogona najądrza, a tym samym jądra, do właściwego miejsca. Fałdy mosznowe rozwijają się wcześnie w rozwoju płodowym. Muszą one przebyć dość znaczne odległości do ostatecznej lokalizacji moszny. Oznacza to, ze wyrostek pochwowy, opuszka jądrowodu, najądrza wraz z jądrami muszą podążać w tym samym kierunku. Wskazówki kierunkowe podczas migracji pachwinowo-mosznowej jąder są ważne i są prawdopodobnie zależne od peptydu związanego z genem kalcytoniny (CGRP- calcitonin gene-related peptide), uwalnianego z nerwu płciowo-udowego, który schodzi w dól wraz z rozwijającym się jądrowodem i mięśniem dźwigaczem. Testosteron stymuluje uwalnianie CGRP (będącego silnym chemoatraktantem) i indukuje rozwijającą się końcówkę jądrowodu, by rosła w kierunku źródła CGRP. Czynniki kontrolujące wzrost i kierunek wzrostu nerwu płciowo-udowego mogą mieć kluczową rolę w ostatecznym ułożeniu jąder. Również brak testosteronu w tym czasie może doprowadzić do nieprawidłowego położenia podskórnego jąder. Sekwencyjna kontrola zejścia jąder Istnieje duża liczba genów oraz produktów genowych zaangażowanych w regulację zstępowania jąder. Podczas krytycznych punktów rozwoju muszą być dostępne takie produkty, jak: Descendyna (INSL3), GREAT (receptor sprzężony z białkiem G wpływający na zejście jądra; ang. G-protein-coupled receptor affecting testis descent), receptory androgenowe, CGRP (peptyd zależny od genu kalcytoniny), testosteron. Poza nimi, również inne cząsteczki oraz czynniki transkrypcyjne są najprawdopodobniej kluczowe do prawidłowego różnicowania się i zstępowania jąder. Badania z użyciem cząstek estrogennych i antyandrogennych u zwierząt, a także u ludzi potwierdzają, ze ekspresja INSL3 i testosteronu musi występować w różnych krytycznych momentach rozwoju. Podczas translokacji brzusznej jąder INSL3 i testosteron są przypuszczalnie dostarczane przez komórki Leydiga do okolicznych tkanek w sposób parakrynny. Do czasu migracji pachwinowo-mosznowej GnRH i LH biorą udział w produkcji testosteronu przez komórki Leydiga, tak więc najwyraźniej działa wówczas oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalna. Translokacja brzuszna jąder jest blokowana poprzez eliminację INSL3 oraz genów GREAT u myszy, lub też przez inaktywację ich produktów. Ekspresja genu descendyny może być blokowana przez cząsteczki estrogenowe, ponieważ wiążą się one z receptorem estradiolu obecnym w komórkach Leydiga i tłumią transkrypcję genu INSL3. Jądrowód pozostaje niedostatecznie rozwinięty, nie może zatrzymać jądra w pobliżu szyjki pęcherza moczowego, a jądro jest przemieszczone doczaszkowo. Antyandrogeny o wysokim powinowactwie do receptora androgenowego (np. Flutamid) teoretycznie mogą konkurować z testosteronem o receptory androgenowe w więzadle doczaszkowym. Jednakże w badaniach przeprowadzonych na świniach i szczurach, podawanie flutamidu w wyznaczonych porach w czasie ciąży nie miało wpływu na translokację jąder u większości płodów, chociaż różnicowanie przewodu śródnerczowego zwykle było zablokowane. W przypadku migracji przezpachwinowej blokujące działanie flutamidu zwykle nie wywiera wpływu. W przeprowadzonych badaniach wykazano, iż u większości młodych samców jądra znajdowano poza jamą brzuszną. Wynika z tego, że testosteron nie jest obowiązkowy w czasie migracji przezpachwinowej. Migracja pachwinowo-mosznowa wymaga z kolei dostępności testosteronu, ale nie INSL3. Na tym etapie zstępowania jąder głównym czynnikiem etiologicznym może być upośledzenie osi podwzgórzowo-przysadkowo-jądrowej. Przed lub w trakcie migracji jądra z zewnętrznego pierścienia pachwinowego do moszny prawdopodobne jest, że testosteron maskulinizuje nerw płciowo-udowy i indukuje wydzielania CGRP, które wiąże się z receptorami na czubku jądrowodu, by zapewnić mu odpowiedni kierunek. Prawdopodobne jest również, że testosteron wykazuje negatywny wpływ (pod względem objętości i składu molekularnego) na cofanie się opuszki jądrowodu. Ponadto testosteron może wywołać zamknięcie kanału pachwinowego oraz ostateczną regresję więzadła doczaszkowego. Brak INSL3 negatywnie wpływa na rozwój jądrowodu, jednak mięsień dźwigacz jądra nie jest dotknięty brakiem descendyny. Antyandrogeny nie wpływają na rozwój jądrowodu, natomiast obserwuje się ich wyraźny wpływ na mięsień dźwigacz jądra. Wnętrostwo, czyli co poszło źle podczas procesu zstępowania jąder? To, co poszło nie tak podczas zejścia jąder można w przybliżeniu wywnioskować na podstawie zaobserwowanej lokalizacji jądra. Jądro stwierdzone w jamie brzusznej oznacza brak zainicjowania oraz ukończenia wspomnianej wcześniej translokacji brzusznej. Takie jądro nie jest umieszczone w pobliżu wewnętrznego pierścienia pachwinowego, ale raczej w pobliżu pęcherza moczowego lub też znajduje się gdzieś na drodze pomiędzy obszarem pachwinowym a nerką. Jądro stwierdzane w okolicy pachwinowej oznacza brak zainicjowania oraz ukończenia procesu migracji przezpachwinowej. Jądro znajdowane podskórnie oznacza brak zainicjowania oraz ukończenia migracji pachwinowo-mosznowej ogona najądrza i jądra spoza kanału pachwinowego do ich miejsca docelowego w mosznie. Nie do końca precyzyjne wydaje się więc być przypisywanie jąder pachwinowych oraz podskórnych jednemu zaburzeniu zejścia (pachwinowo-mosznowemu), ponieważ odpowiadają za nie najprawdopodobniej różne mechanizmy regulacyjne. Kiedy jądra powinny znaleźć się w mosznie? U psów proces zstępowania jąder rozpoczyna się wkrótce po urodzeniu – zwykle pomiędzy 3. a 10. dniem. Jednakże dokładna palpacja jąder w worku mosznowym staje się możliwa w wieku 2-4 tygodni, a zwykle ma miejsce w okresie okołoodsadzeniowym, czyli w wieku 5-8 tygodni. Jeśli jądra nie są wyczuwalne w mosznie w wieku 8-10 tygodni, powinna nam się zapalić czerwona lampka, ponieważ istnieje ryzyko, iż u psa doszło do zatrzymania jąder (lub jądra, jeśli tylko jedno jest namacalne w mosznie). Z drugiej strony, u niektórych ras proces zstępowania jąder trwa dłużej, dlatego ostateczna diagnoza wnętrostwa stawiana jest po 5-10 miesiącach od porodu. U owczarków szetlandzkich jądra mogą zstępować później (nawet po 1-2 latach – wg i U dużych ras, u których na proces stępowania jąder może wpływać szybki rozwój zwierzęcia, a także obserwowane jest u nich zjawisko przemieszczania się jądra do i z moszny (tzw. wędrowanie jądra) uważa się, że jeśli jądro nie jest obecne w 4. miesiącu życia, prawdopodobnie nie osiągnie już normalnej lokalizacji. Dlatego też jest wysoce wskazane, by podczas wizyty u lekarza weterynarii w wieku 6-8 tygodni wszystkie psy płci męskiej były skrupulatnie badane pod kątem obecności jąder w worku mosznowym. Jeśli stwierdzany jest brak jądra lub jąder, właściciel psa powinien być poinformowany o prawdopodobnym wnętrostwie. Jeżeli taki pies jest przeznaczony do rozrodu, opiekun zwierzęcia musi wiedzieć, że w przypadku potwierdzenia diagnozy nie tylko zagrożona może być płodność takiego samca, ale także nie powinien on być przeznaczony do hodowli. Przyczyny wnętrostwa Wnętrostwo jest wrodzoną anomalią, której częstość występowania u psów wynosi 1-10%. Powody zaburzeń w zstępowaniu jąder nie są jeszcze jasne, ale w patomechanizm tej wady zaangażowane są różne czynniki. Niegdyś powszechne było przekonanie, ze wnętrostwo jest pojedynczą jednostką chorobową, o umiarkowanej odziedziczalności, stwierdzanej tylko u samców (ekspresja specyficzna dla płci), do której predysponuje chów wsobny. Jednak pojęcie problemu genu z jednym locus ustąpiło miejsca teorii poligenicznego modelu recesywnego, opartego na stosunkowo nielicznych badaniach na świniach (Sittmann i Woodhouse, 1977; Rothschild i in. 1998 i in. 1998) oraz psach (Cox i Nielen i a także na danych uzyskanych od mężczyzn (Czeizel i in. 1981). Stwierdzono ewidentnie, że z ludzkim wnętrostwem związane jest więcej niż 20 nieprawidłowości w genach. Obecnie przyjmuje się, że wnętrostwo u psów może mieć wiele przyczyn, wliczając genetyczne, epigenetyczne, środowiskowe. Z całą pewnością w etiologię wnętrostwa zaangażowane jest dziedziczenie, ponieważ anomalia ta jest zdecydowanie częstsza u pewnych ras, a nawet w obrębie określonych rodzin. Genetyka nie tłumaczy wszystkich przypadków wnętrostwa, ponieważ wiele jednostronnych wnętrów było używane w hodowlach przez lata i dawało mioty bez śladów takich zaburzeń u potomstwa. Mając na uwadze, że istnieje możliwość modelu wielokrotnego dziedziczenia genetycznego, najprostszym modelem jest sprzężony z płcią autosomalny model recesywny, w którym zarówno samiec, jak i samica niosą gen i mogą przekazać go kolejnym miotom. Mutacje w bliżej nieokreślonych genach. W jednym z badań naukowcy z Uniwersytetu w Iowa w Stanach Zjednoczonych dzięki zastosowaniu markerów DNA sprawdzali związek pomiędzy 21 genami kandydującymi a wnętrostwem u psów rasy husky syberyjski. Znaleźli oni geny COL2A1, HOXA10, INSL3 i TIMP1, które mogły być związane z wnętrostwem u tej rasy psów. Uzyskane wyniki mogą pomóc w znalezieniu przyczynowych mutacji w przyszłości i będą przydatne w programach hodowlanych psów w celu zmniejszenia częstości występowania wnętrostwa. Czynniki hormonalne (opisane wcześniej): niewystarczająca stymulacja gonadotropiny, niedobór androgenów lub ich ograniczone działanie, nadmiar estrogenów, niedobór INSL3. Czynniki anatomiczne: niedorozwój jądrowodu – zbyt słaby lub zbyt długi jądrowód, nieprawidłowy przyczep jądrowodu do jądra lub moszny, zbyt krótki powrózek nasienny, nieprawidłowa budowa najądrza i/lub jego nieodpowiednie połączenie z jądrem. Nieprawidłowości mechaniczne, takie jak: zbyt wąski kanał pachwinowy, przetrwanie więzadeł pachwinowych lub jądrowych, zbyt duży rozmiar jądra w stosunku do kanału pachwinowego, zbyt mały rozmiar jąder i ich zejście, a następnie cofnięcie się jąder (nieodwracalne) do kanału pachwinowego jeszcze przed jego zamknięciem się, rozluźnienie kanału pachwinowego, dzięki czemu jądro może powrócić do jamy brzusznej, zaburzenia ciśnienia śródbrzusznego. Procesy chorobowe, powodujące zrost jądra z otrzewną jamy brzusznej. Czynniki środowiskowe, oddziałujące na płód w czasie ciąży lub po porodzie na organizm szczenięcia: estrogeny, czynniki antyandrogenne, pestycydy, tworzywa sztuczne, fitoestrogeny. Wnętrostwo znacznie częściej występuje u psów rasowych o wysokim inbredzie, niż u mieszańców. Często też stopień inbredu wydaje się być wyższy w obustronnym, niż w jednostronnym wnętrostwie. Niekiedy zdarza się tzw. jądro wędrujące, które przemieszcza się tam i z powrotem pomiędzy moszną i kanałem pachwinowym. U nowo narodzonych szczeniąt jądra są małe, miękkie i mogą przemieszczać się w kanale pachwinowym, szczególnie jeśli pies jest przestraszony lub zdenerwowany. Predyspozycje rasowe. Przedstawiciele ras małych są są 2,7 razy bardziej narażone na wystąpienie tego problemu, choć wnętrostwo nie dotyka tylko i wyłącznie miniaturek. Tak naprawdę może pojawić się u każdego psa. Rasy psów, uważane za najbardziej predysponowane do wnętrostwa to: Chihuahua, owczarek niemiecki, sznaucer miniaturowy, cocker spaniel, pomeranian, pudel toy, pudel miniaturowy, jamnik, maltańczyk, pekińczyk, owczarek szetlandzki, cairn terier, husky syberyjski, bokser, buldog angielski, yorkshire terier. Jedną z tez, dotyczącą powstania wnętrostwa jest leżąca u jego podłoża dysgenezja jąder. Niektórzy autorzy sugerują, iż wnętrostwo rozwija się na tle dysgenezji jąder, a niektóre nieprawidłowości poporodowe, związane z tą anomalią (np. guzy jąder, nieprawidłowo zmienione stężenia hormonów reprodukcyjnych, czy zmieniona spermatogeneza w jądrze obecnym w mosznie) nie są wynikiem oddziaływania zwiększonej temperatury w jamie brzusznej, ale jest to raczej skutek opóźnionej manifestacji dysgenezji jąder. Taka płodowa dysgenezja bywa widoczna u samców, które nie są wnętrami. W myśl teorii o przyczynowej roli dysgenezji jąder, na pojawienie się wnętrostwa u męskiego potomstwa może wpłynąć nawet nieumyślne narażenie ciężarnej matki na działanie estrogenów lub środków antyandrogennych. Wnętrostwo to cecha, która może być dziedziczona, dlatego też osobniki dotknięte tą przypadłością powinny być bezwzględnie wykluczone z rozrodu. Inne nieprawidłowości związane z wnętrostwem Zaburzenia różnicowania się jąder płodu oraz ich zstępowania do moszny, skutkujące wnętrostwem mogą również objawiać się innymi nieprawidłowościami reprodukcyjnymi w późniejszym życiu. Co ważne, samce nie będące wnętrami mogą wykazywać nieprawidłowości w funkcjonowaniu jądra lub zachowania, wynikające z dysgenezji jąder płodu. Wiadomo z badań hodowlanych i analizy rodowodowej, że wnętrostwo jest jednym z wielu zaburzeń genetycznych. Nie wszystkie zwierzęta z nieprawidłowym DNA wyrażają nieprawidłowy fenotyp. Ponadto nie jest oczywiste, że nieprawidłowy genom odpowiada za większość zaburzeń reprodukcyjnych. Nowotwory jąder Nowotwory jąder występują zarówno u samców niebędących wnętrami, jak i również u jednostronnych lub obustronnych wnętrów. Translokacja brzuszna jąder jako taka nie indukuje transformacji komórek. Jednakże guzy jądra występują 4-11 razy częściej u wnętrów niż u samców, nie będących wnętrami. Klasyfikacja guzów u zwierząt grupuje je jako: nowotwory komórek zarodkowych, w tym rak in situ (CIS), nasieniak gonocytarny i nasieniak spermatocytarny, nowotwory niezwiązane z komórkami płciowymi, w tym guzy z komórek Leydiga, guzy z komórek Sertoliego, guzy komórek zrębu, gruczolak jądra, guzy mieszane; zmiany podobne do guza, w tym rozrost komórek Leydiga, mikrozwapnienia jądra. Nasieniak spermatocytarny stanowi 32-48% guzów jąder u psów (niektóre z nich mogą być nasieniakami gonocytarnymi), guzy z komórek Leydiga stanowią 27-42%, a guzy z komórek Sertoliego 20-40%. Nasieniaki gonocytarne są bardziej inwazyjne niż spermatocytarne. Guzy z komórek Sertoliego to nowotwory wolno rosnące, nieinwazyjne, o niskim stopniu złośliwości. Jednak prawdopodobieństwo wystąpienia złośliwości wzrasta, gdy guz występuje w jądrach zatrzymanych w jamie brzusznej. Potencjał przerzutowy tych guzów jest stosunkowo niski, ponieważ tylko 10% przypadków wykazuje przerzuty. Badania z 2014 roku wykazały, że inwazja komórek nowotworowych w naczyniach limfatycznych i krwi występuje u 40,8% wszystkich przypadków guza z komórek Sertoliego. Skręt powrózka nasiennego Jądro, które nie znajduje się w swoje prawidłowej lokalizacji ma także większą tendencję do skrętu. Skręt jądra dotyczy zwykle gonady, która zatrzymana jest w jamie brzusznej ze względu na mniejsze ograniczenie oraz większą przestrzeń, umożliwiające ich swobodny ruch (w porównaniu z miejscem, jaki zajmują w mosznie). Inne wady Na domiar złego wnętrostwu często towarzyszą również inne wady, jak np. dysplazja stawów biodrowych, zwichnięcie rzepki, przepuklina pępkowa, przepuklina pachwinowa, nieprawidłowości w budowie prącia i napletka. Objawy wnętrostwa u psa Objawy wnętrostwa u psa Zwykle nie występują żadne z zauważalnych objawów, które są związane z zatrzymanym jądrem. Jednak w sytuacji, gdy rozwijają się procesy patologiczne lub zaburzenia hormonalne, wynikające z wnętrostwa lub z nim związane, u psów można obserwować różne nieprawidłowości. I tak: Większość symptomów związana jest z rozwojem jednego lub więcej guzów nowotworowych w jądrze ektopowym. Nowotwory, rozwijające się w takiej gonadzie dają dość specyficzne objawy, które są związane z produkowanymi przez nie estrogenami. Samce psów mogą przyjmować pewne cechy, typowe dla suk, jak np. powiększenie gruczołów sutkowych czy przyciąganie innych samców. Nadmiar estrogenów może także prowadzić do zmniejszenia wielkości napletka, intensywnego linienia, niedokrwistości, problemów z krwawieniem czy chorób prostaty. U psów ze skrętem jądra często dochodzi do pojawienia się objawów ostrego brzucha z silnym, ostrym bólem, wymiotami, gorączką, apatią i rozdęciem powłok brzusznych. Rozpoznawanie wnętrostwa Rozpoznawanie wnętrostwa Diagnoza wnętrostwa opiera się na badaniu palpacyjnym moszny oraz pachwin, a w sytuacjach wątpliwych – wykonaniu badań obrazowych. Rozpoznanie wnętrostwa zwykle nie nastręcza większych trudności, choć u młodych psów, zwłaszcza ras miniaturowych wymacanie jąder w mosznie może być rzeczywiście niełatwe. Prawidłową ocenę jąder może utrudniać tłuszcz obecny w worku mosznowym, a także węzły chłonne pachwinowe. Trudności natomiast mogą się pojawiać przy ustalaniu lokalizacji zatrzymanego jądra. Ektopowe jądra, znajdujące się już poza jamą brzuszną, często można wyczuć palcami, ale zwykle są mniejsze niż normalnie, co w niektórych przypadkach znacznie utrudnia badanie palpacyjne. Z kolei jądra zatrzymanie wewnątrzbrzusznie są prawie niemożliwe do wymacania, chyba że są powiększone (co zdarza się przy guzach nowotworowych lub skręcie). Jeśli podejrzewa się guza lub skręt jądra, konieczne jest wykonanie badania usg jamy brzusznej w celu potwierdzenia diagnozy. Potencjalne miejsca przebywania „zaginionego” jądra Jądra mogą się znajdować w jednym z czterech ogólnych miejsc: w jamie brzusznej, kanale pachwinowym, podskórnie, w mosznie. Ważne jest rozróżnienie pomiędzy położeniem pachwinowym a podskórnym. Położenie brzuszne jądra oznacza, iż znajduje się ono w jamie brzusznej, zwykle między nerką a pęcherzem moczowym lub w pobliżu wewnętrznego pierścienia pachwinowego. Położenie pachwinowe – jądro znajduje się ono w przestrzeni ograniczonej przez wewnętrzny i zewnętrzny pierścień pachwinowy. U psów najczęściej dochodzi do zatrzymania jądra w lokalizacji pachwinowej (70% psów dotkniętych tą wadą). Położenie podskórne – jądro znajduje się zwykle w trójkącie udowym, ale ektopia wyrostka pochwowego może spowodować umieszczenie jądra w pewnej odległości lub w pobliżu zniekształconej moszny. Często, przy trudnościach w zidentyfikowaniu dokładnego położenia jądra stosuje się ogólne określenie „ektopowe jądro”, co oznacza, że jego umiejscowienie jest nieprawidłowe i znajduje się ono w innej lokalizacji, niż mosznowa. Położenie mosznowe – jądro znajduje się w worku mosznowym, czyli w swojej prawidłowej lokalizacji. Czasami jądro może wędrować – czyli być wciągane do kanału pachwinowego, a następnie powracać do moszny (dzieje się tak zwłaszcza u młodych psów pod wpływem stresu czy silnych emocji). Badania obrazowe W celu zidentyfikowania dokładnej lokalizacji zatrzymanego jądra stosuje się następujące badania obrazowe: Ultrasonografia jamy brzusznej Ultrasonografia jest metodą z wyboru do badania obrazowego psów, u których doszło do zaburzenia procesu zstępowania jąder do worka mosznowego. U młodych psów badanie to bywa bardzo przydatne nie tylko do odnalezienia gonady, ale także określenia jej wielkości i kształtu. Jądro zatrzymane w jamie brzusznej z reguły jest małe i atroficzne (jeśli nie uległo ono rozrostowi nowotworowemu). Poza wielkością może nie różnić się zasadniczo od jądra prawidłowego, jest jednak drobniejsze, bardziej hipoechogenne i elastyczne. Dotyczy to zwłaszcza jąder zatrzymanych w jamie brzusznej. Ektopowe jądro najczęściej jednak zlokalizowane jest w okolicy wejścia do kanału pachwinowego oraz w samym kanale pachwinowym, rzadziej w tylnej części jamy brzusznej. U starszych psów-wnętrów (nie poddanych kastracji) wskazaniem do badania ultrasonograficznego jamy brzusznej są objawy zaburzeń hormonalnych, które nasuwają podejrzenie zmian nowotworowych w ektopowym jądrze. W takim przypadku, jeśli doszło do wyraźnego powiększenia i rozrostu nowotworowego zatrzymanego jądra, może znajdować się ono w okolicy środkowej jamy brzusznej, przed pęcherzem moczowym. Wówczas zwykle ma ono postać unaczynionego, owalnego guza, zwykle hipoechogennego, o nieregularnej strukturze i powierzchni. Przy mniejszych zmianach jądro może nie ulegać przemieszczeniu dolnemu. Badanie usg u wnętrów powinno być przeprowadzane bardzo uważnie i szczegółowo. W pierwszej kolejności głowicę ultrasonografu przykłada się do moszny w celu sprawdzenia, czy rzeczywiście mamy do czynienia z wnętrostwem. Przeszukiwanie okolicy pachwinowej rozpoczyna się zwykle od badania palpacyjnego i prób wyszukania jakichkolwiek asymetrii czy nietypowych uwypukleń. Następnie systematycznie skanuje się całą okolicę pachwinową. W przypadku poszukiwań jądra na terenie jamy brzusznej bada się skrupulatnie całą okolice 1/2 tylnej jamy brzusznej, zaczynając od okolicy górnej. W sytuacji, gdy wyniki badania usg nie są rozstrzygające, w celu ustalenia dokładnej lokalizacji jądra, oceny jego struktury i unaczynienia można posłużyć się dodatkowymi metodami diagnostycznymi, takimi jak: badanie tomografią komputerową, rezonansem magnetycznym, angiografią MRI. Dodatkowe badania obrazowe, takie jak TK czy MRI nie są ogólnie dostępne w każdym gabinecie weterynaryjnym, przy tym koszt ich wykonania nierzadko przekracza możliwości opiekuna zwierzęcia. Dlatego też, przypadku niemożności zidentyfikowania jąder i pojawiającym się podejrzeniu kompletnego braku jąder (lub jądra), zaleca się przeprowadzenie próby hormonalnej. Dzięki niej określa się, czy po podaniu hormonów (hCG lub GnRH) dojdzie do wzrostu stężenia testosteronu we krwi. Standardowo taki test wykonuje się, badając stężenie testosteronu 60 minut przed i po iniekcji GnRH (2μg/kg Potwierdzeniem wnętrostwa jest istotny wzrost stężenia testosteronu we krwi. Próba hormonalna jednak nie wnosi istotnych informacji na temat lokalizacji zatrzymanej gonady. Mówi nam jedynie, czy jądra są obecne, czy też nie. Wnętrostwo u psa leczenie Niektóre farmakologiczne i chirurgiczne próby, by przenieść zatrzymane jądra do moszny nie powinny być praktykowane, ponieważ jest to cecha dziedziczna. Dodatkowo, stosowane metody farmakologiczne są często nieskuteczne. Podawanie testosteronu nie jest zalecane ze względu na wysoką dawkę hormonu, która może prowadzić do rozwoju nieprawidłowości, jak np. zaburzenia rozwoju stawów, zahamowanie wzrostu itp. GnRH i hCG (np. chorulon) są nadal stosowane, jednak sukcesy na tym polu, w postaci pożądanego zstąpienia jądra lub jąder nie są znaczne. Prawdopodobnie najlepsze efekty uzyskuje się u tych psów, u których zatrzymane jądro zlokalizowane jest podskórnie lub pachwinowo, niektórzy badacze uważają więc, że u takich psów proces zostałby zakończony niezależnie od stosowania tych hormonów. Wspomniane hormony są stosowane w następujących dawkach: hCH (np. Chorulon) 100-1000 domięśniowo 4 x co 3-4 dni; eCG (np. Folligon) 25-100 domięśniowo 4 x co 4 dni; Buserelin (analog GnRH, np. Receptal) 4μg/zwierzę podskórnie 6 x co 2 dni. Inny schemat podawania busereliny to: 0,4 μ/kg 3 x co 2 dni, 1 tydzień przerwy, 3 razy do 2 dni, 2 tygodnie przerwy, 3 x co 2 dni. Po tygodniowej przerwie można powtórzyć terapię. Dodatkowo można stosować masaż w kierunku od kanału pachwinowego do moszny. Pozytywny efekt zastosowanego leczenia uzależniony jest od umiejscowienia zatrzymanego jądra (lub jąder) oraz wieku szczeniaka. Terapia hormonalna bywa skuteczna przy pachwinowym położeniu jąder i zastosowaniu leczenia nie później niż 16 tygodni po porodzie. Ponieważ jednak istnieje wiele przesłanek, iż wnętrostwo jest zaburzeniem dziedzicznym, leczenie wymuszające farmakologicznie zstępowanie jąder lub też orchidopeksja (zabieg polegający na chirurgicznym umocowaniu jądra w mosznie), czy protezowanie są w większości przypadków odradzane, a wiele z tych metod należy uznać wręcz za nieetyczne. Jeśli podjęto skuteczną próbę sprowadzenia jąder do moszny, takiego psa należy mimo wszystko wykluczyć z rozrodu. Wnętrostwo, zarówno częściowe jak i całkowite, a także sprowadzenie jąder do worka mosznowego z zastosowaniem terapii hormonalnej powinno stanowić podstawę do dyskwalifikacji psa jako reproduktora. Niestety, zdarza się, że ta zasada nie jest stosowana, a fakty związane z wnętrostwem u psów są skrzętnie ukrywane przez niektórych hodowców, co skutkuje poważnymi problemami reprodukcyjnymi w następnych pokoleniach. Kastracja Zatrzymane jądro zawsze powinno być usunięte, ponieważ wiąże się ono z dużym ryzykiem rozwoju guza. Powinno się przeprowadzić kompletną kastrację, wraz z usunięciem jądra, które prawidłowo zstąpiło do worka mosznowego, ponieważ anomalia ta może zostać przeniesiona na następne pokolenia. Zależnie od umiejscowienia zatrzymanego jądra, zabieg jego usunięcia może wymagać albo nacięcia skóry tuż nad nim, albo też wymagać brzusznej operacji eksploracyjnej. Jądra, w których rozwinął się guz mogą czasem osiągać duże rozmiary i ich znalezienie podczas zabiegu zwykle nie jest trudne. W wielu przypadkach są to guzy łagodne, więc leczenie tego typu zmian kończy się z sukcesem na zabiegu operacyjnym. Dodatkowo objawy kliniczne, związane z podwyższonym poziomem estrogenu wydzielanych przez niektóre guzy zwykle ustępują. Nawet niedokrwistość, która w niektórych przypadkach może być ciężka. Zmiany obserwowane w gruczole krokowym również mogą się wycofać po usunięciu guza wydzielającego estrogeny. Psy ze skrętem jądra mogą wymagać ustabilizowania stanu klinicznego przed zabiegiem, jednak z reguły operacja jest przeprowadzana w trybie pilnym. Tacy pacjenci odczuwają ogromny ból brzucha, a ich stan może się w bardzo szybkim tempie pogorszyć. Metody usuwania zatrzymanego jądra (lub jąder) Standardowo jądra zatrzymane w jamie brzusznej usuwane są poprzez nacięcie w linii pośrodkowej (najczęściej przy wnętrostwie obustronnym) lub nacięcie po jednej ze stron napletka. Obecnie coraz szerzej dostępne stają się techniki laparoskopowe lub metody wspomagane laparoskopowo, które umożliwiają usunięcie jąder wewnątrzbrzusznych przez znacznie mniejsze nacięcia. Jądra zmienione nowotworowo również mogą być usunięte laparoskopowo, chociaż jeśli guz jest bardzo duży, zalecana jest otwarta laparotomia. Zalety laparoskopii: minimalna inwazyjność i traumatyzacja tkanek podczas zabiegu usuwania jąder z jamy brzusznej, co zmniejsza uraz tkanek oraz prawdopodobnie ból pooperacyjny oraz powikłania w gojeniu ran w porównaniu z otwartą laparotomią, jeśli lokalizacja zatrzymanego jądra jest trudna, badanie laparoskopowe tylnej części jamy otrzewnej oraz wejścia do pierścieni pachwinowych zapewni doskonałą wizualizację i może pomóc w wykluczeniu rozpoznania wnętrostwa brzusznego. Dzięki temu ograniczy się lub wyeliminuje jatrogenne uszkodzenia tkanek i struktur, które w niektórych przypadkach przypisuje się niedostatecznemu uwidocznieniu podczas wykonywania laparotomii. Opieka po zabiegu Opieka po zabiegu Większość pacjentów, poddawanych zabiegom usunięcia zatrzymanego jądra dobrze sobie radzi po operacji. Jednakże, jeśli operacja jest przeprowadzana z powodu obecności nowotworu jądra lub jego skrętu, okres rekonwalescencji może być dłuższy i może wymagać nasilonej opieki pooperacyjnej. Diagnoza: wnęter. I co dalej? Każdy pies, u którego w wieku 6-8 miesięcy stwierdza się brak jednego lub obu jąder w worku mosznowym powinien zostać poddany kastracji chirurgicznej. Trzy główne powody, dla których należy wnętra poddać kastracji chirurgicznej: Względy etyczne. Wskazania medyczne. Konsekwencje hodowlane. Głównym powodem etycznym, przemawiającym za usunięciem jąder jest możliwość przekazania tej cechy potomstwu. Jednak istnieją także inne, nie mniej ważne, przesłanki medyczne, dla których należy usunąć gonady. Są one następujące: Nowotwory jąder. Pojawiają się one zwykle po ukończeniu roku życia psa. W tym czasie zatrzymane jądro ulega degeneracji i może stać się miejscem rozwoju nowotworu. Samce, u których doszło do zatrzymania jądra są 14 razy bardziej narażone na rozwój guza jądra. Najczęstsze nowotwory jąder u psów to: guzy z komórek Leydiga, nasieniaki i guzy z komórek Sertoliego. Przerzuty są rzadkie, jednak sertolioma może czasem rozprzestrzeniać się na pachwinowe węzły chłonne. Ponad 50% guzów z komórek Sertoliego stwierdzana jest właśnie w niezstąpionym jądrze u psów wnętrów. Sertolioma jest drugim najczęściej występującym nowotworem jąder u tego gatunku. Zmiany zachowania, w postaci: hiperseksualizmu (wzmożonego popędu płciowego wraz z chęcią zaspokajania go), pobudliwości, drażliwości, nerwowości, u niektórych zwierząt agresywności. Obniżona lub zmieniona płodność. Jądra zatrzymane w jamie brzusznej produkują testosteron, ale nie wytwarzają plemników. W prawidłowych warunkach jądra znajdują się w worku mosznowym, gdzie temperatura jest w przybliżeniu 2-3°C niższa, niż ciepłota wewnętrzna ciała. Gdy jądra uległy zahamowaniu w procesie zstępowania, są one stale poddawane podwyższonej temperaturze. Jest ona przyczyną upośledzenia spermatogenezy. Zatem takie zatrzymane jądro staje się „bezpłodne”, a dodatkowo wzrost temperatury stymuluje u niektórych zwierząt steroidogenezę. U psów tych dochodzi do nadmiernego wytwarzania testosteronu, które może być odpowiedzialne zarówno za zmniejszenie spermatogenezy w drugim jądrze (poprzez centralny mechanizm sprzężenia zwrotnego), jak i modyfikacje behawioralne, charakteryzujące się nadmiernym popędem płciowym, pobudzeniem, a czasem zwiększoną agresją. W pierwszym roku życia psa-wnętra z jednym jądrem ektopowym płodność może być zachowana. Z kolei u zwierząt, u których zatrzymane są oba jądra szybko stają się bezpłodne. Ważne jest, by zrozumieć, iż objawy behawioralne związane z wnętrostwem są trudne do kontrolowania, a w wielu przypadkach kastracja wcale nie rozwiązuje problemu. Często jest ona już nieskuteczna. Z tego, oraz z powodów wcześniej opisanych, każdy pies, u którego doszło do zatrzymania jądra lub jąder powinien zostać wykastrowany; często kastracja jest zalecana jeszcze przed pojawieniem się objawów klinicznych (a więc przed okresem dojrzewania). Jeśli istnieje jakiekolwiek ryzyko, że taki pies może pokryć sukę, drugie, prawidłowe jądro również zaleca się usunąć lub przeprowadzić zabieg wazektomii. Zwiększone ryzyko skrętu powrózka nasiennego. Skręt jądra jest stanem nagłym, na szczęście stosunkowo rzadko występującym u pacjentów weterynaryjnych. Notowany jest najczęściej u wnętrów, zwłaszcza w przypadku zmienionych nowotworowo, powiększonych jąder, znajdujących się w jamie brzusznej. W procesie tym dochodzi do skręcenia jądra wokół osi horyzontalnej, co powoduje zamknięcie głównych naczyń krwionośnych, masywne krwawienia do miąższu jądra, niedokrwienie, a ostatecznie martwicę gonady. U zwierzęcia obserwowany jest bardzo ostry ból brzucha, któremu towarzyszy ostrożny, powolny i sztywny chód. Mogą pojawić się wymioty. Wnętrostwo może być także związane z występowaniem innych wad wrodzonych, między innymi: przepukliną pachwinową, przepukliną pępkową, zwichnięciem rzepki, zaburzeniami dotyczącymi napletka i prącia. Wnętry jednostronne są płodne i często odznaczają się normalnym popędem płciowym, mogą więc przekazywać wadę kolejnym pokoleniom. Im starszy pies, tym szansa na zstąpienie jąder jest mniejsza, prawdopodobieństwo zstąpienia jąder u rocznego psa jest nikłe. Konsekwencje wnętrostwa w odniesieniu do całej hodowli oraz perspektyw, które wiązano z psem są chyba najbardziej odczuwalne i bolesne dla hodowców. Są one następujące: Wnętrostwo, niezależnie od tego, czy jest jednostronne, czy obustronne, jest wadą dyskwalifikującą psa z hodowli. Taki pies otrzyma metrykę, a później rodowód, potwierdzający jego przynależność do danej rasy, jednak stwierdzenie wnętrostwa musi zostać zaznaczone w protokole kontroli miotu. Pies taki jest wykluczony z hodowli, wystaw odbywających się pod patronatem Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI), a także z imprez, organizowanych przez Polski Związek Łowiectwa (PZŁ). Problem dotyczy także psów, które już uzyskały kwalifikację hodowlaną, ale u ich potomstwa często pojawiają się szczeniaki z tą anomalią. W takiej sytuacji, jeśli w miocie pojawiają się wnętry, to z hodowli powinni zostać wycofani oboje rodzice, a jeśli wnętrostwo pojawia się także u innych spokrewnionych psów, wówczas całe rodzeństwo powinno zostać wykluczone z hodowli. Jednak wskazany jest rozsądek w eliminowaniu cennego psa; pojawienie się jednego wnętra w miocie nie musi od razu oznaczać likwidacji hodowli. Rokowanie Rokowanie jest dobre, jeśli ektopowe jądro zostało usunięte jeszcze przed pojawieniem się jakichkolwiek problemów. Perspektywa długoterminowa u psów wykastrowanych z powodu skrętu jądra jest ostrożna do dobrej. Zapobieganie wnętrostwu Zmniejszenie występowania wnętrostwa powinno obejmować próbę wyeliminowania narażenia ciężarnych samic na czynniki środowiskowe, mogące działać estrogennie lub antyandrogennie lub w jakikolwiek inny sposób toksycznie. Nie jest to łatwe zadanie, ponieważ większość takich ekspozycji jest niezamierzona i nieznana. Istnieją jednak mocne dowody na to, że zmieniony rozwój płodu może wystąpić już przy takich stężeniach estrogenów lub środków antyandrogennych, które nie powodują jeszcze uszkodzenia matki lub innych dorosłych. Równoczesne narażenie na niskie stężenia kilku czynników tego samego typu (np. estrogenów) może doprowadzić do nakładania się uszkadzającego działania tych substancji na tkanki płodu w krytycznym momencie jego rozwoju. Idealnie byłoby, gdyby jednostronne wnętry nie były przekazywane do rozrodu, ponieważ istnieje duże ryzyko, że cecha ta zastanie przekazana potomstwu. Określenie rzeczywistego ryzyka wystąpienia wnętrostwa w miotach pochodzących od wnętra lub ojca, a także rodzeństwa jest trudne i kosztowne. Pewne jest, że krzyżowanie wsobne zwiększa częstość występowania wnętrostwa. Niedopuszczalne są praktyki usuwania zatrzymanego jądra u cennego reproduktora, protezowania, a następnie kontynuowania używania go do rozrodu. Leczenie hormonalne w mojej opinii powinno być stosowane wyłącznie ze względów medycznych. Absolutnie karygodne jest „sztuczne” ściąganie jąder w celu ukrycia tak poważnej wady, a następnie przeznaczanie samca do rozrodu. Takie postępowanie jest nie tylko niemoralne, ale jest po prostu zwykłym, ordynarnym oszustwem. Zalecane jest także eliminowanie rodziców i rodzeństwa z hodowli, jeśli przypadki wnętrostwa obserwowane są często w miotach.

Skrzywienie prącia powoduje głęboko zakorzeniony ból i frustrację u poszkodowanych mężczyzn, co prowadzi do niskiej samooceny i depresji. Kolejne badania wykazały, że rozwój skrzywienia penisa został zatrzymany i ustabilizowany u 47 procent mężczyzn, gdy ci rzetelnie postępowali według zaleconych metod leczenia.

Strona główna > Zwierzoblog > Guz weneryczny u psów (mięsak weneryczny (TVT)) – sposób rozprzestrzeniania i objawy Nowotwór to patologiczna tkanka, która powstaje przez niewłaściwy podział komórek. Jednak czy wiesz, że Twój pies może się nim zarazić poprzez kontakt z innym przedstawicielem swojego gatunku? Jednym z takich nowotworów jest guz weneryczny u psów. Dotyczy on głównie młodych zwierząt w okresie reprodukcyjnym niezależnie od płci czy rasy. Dowiedz się, w jaki sposób się rozprzestrzenia i jakie daje objawy. Guz Stickera, TVT, czyli Trasmissible Venereal Tumor lub ziarniniak weneryczny – takie określenia można spotkać na jednego z najbardziej znanych nowotworów narządów płciowych. Jego popularność wynika przede wszystkim z jego łatwego sposobu rozprzestrzeniania się między zwierzętami, zwłaszcza młodymi i aktywnymi seksualnie. Jednak to nie jedyne jego cechy charakterystyczne. Guz weneryczny u psów – jak dochodzi do zakażenia? Ziarniniak weneryczny jest przenoszony głównie drogą płciową zazwyczaj podczas kopulacji. Dlatego uważa się, że jego głównymi roznosicielami są męskie osobniki. Dlatego jest to choroba, która często występuje w gorących klimatach, tam gdzie nie ma kontroli nad rozrodczością psów oraz w schroniskach. Jednak nie zawsze musi dochodzić do aktu seksualnego, aby zwierzę się zaraziło. Wystarczy, że pies poliże lub dotknie guza. Oznaki zakażenia pojawiają się niezwykle szybko. Już po 60 dniach od kontaktu z nosicielem u 90% chorych zwierząt rozwijają się wszystkie objawy kliniczne. Objawy guza Stickera u psów – po czym rozpoznać psi nowotwór narządów płciowych? Boisz się, że Twój pies zaraził się guzem wenerycznym? Pamiętaj, że nowotwór obejmuje głównie prącie lub napletek (u osobników męskich) i pochwę lub wargi sromowe (u suk). Rzadziej zmiany mogą wystąpić na nosie lub kufie. Ich rozpoznanie jest bardzo łatwe. Guz zazwyczaj ma kształt kalafiora i może osiągać wymiary od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Może występować samodzielnie lub w grupach, mieć ubytki, krwawić lub kruszyć się. Towarzyszą mu często: tymczasowy lub stały wypływ płynu surowiczego podbarwionego krwią z prącia lub przedsionka pochwy,obrzęk napletka,nietypowe oddawanie moczu lub problemy z mikcją. Pies może także intensywnie wylizywać sobie okolice narządów płciowych w tym czasie. Oprócz tych objawów, zazwyczaj nie występują inne oznaki typowe dla nowotworów, jak pogorszenie stanu zdrowia lub wyników krwi, pod warunkiem, że choroba nie trwa długo i nie doszło do zakażenia lub przerzutów na inne narządy. Leczenie guza wenerycznego u psa – czy zwierzę ma szansę wyzdrowieć? Ziarniniak weneryczny jest specyficznym guzem, który nie wywołuje w organizmie natychmiastowej odpowiedzi immunologicznej. Układ odpornościowy "zauważa" obecność jego komórek dopiero po pewnym czasie i przez co możliwa jest spontaniczna remisja choroby bez wsparcia specjalistów. Jednak czekanie na ustąpienie choroby jest dość ryzykownym zachowaniem. Korzystniej jest podjąć odpowiednie leczenie. Niektóre z nich gwarantują nawet 95% sukcesu. Jedną z podstawowych metod jest wycięcie guza razem ze zdrowymi tkankami. Jednak badania wykazały nawrót choroby od 20 do 60% przypadków. Skuteczniejsza jest chemioterapia z użyciem winkrystyny lub jako połączenie z doksorubicyną. W rezultacie remisji ulega od 90 do 95% przypadków. Co ciekawe, po wyleczeniu lub remisji, zwierzęta mogą normalnie się rozmnażać bez ryzyka zakażenia. Jeśli zauważyłeś zmiany na narządach płciowych swojego pupila, nie zwlekaj, tylko odseparuj go od innych zwierząt i jak najszybciej umów się na wizytę. Dzięki temu zapobiegniesz rozprzestrzenianiu się tej bolesnej choroby i uchronisz przed nią inne czworonogi! Literatura: Ververidis Boscos Zakaźny guz weneryczny (TVT) i bruceloza psów – subtelne zagrożenieRogers Walker Dillon Transmissible venereal tumor: a retrospective study of 29 cases Autor Ostatnie wpisy

Objawy przebiałkowania u psa Odpowiednio zbilansowana dieta to klucz do zachowania zdrowia nie tylko w przypadku człowieka, ale i czworonoga. Dlatego tak ważne jest, aby zapobiec niedoborowi białka, należy również kontrolować ilości, które pies przyjmuje, aby nie pojawiło się przebiałkowanie.

Wątek: wyciek krwi z siusiaka (Przeczytany 7016 razy) Bea_bb Może był poruszany ten temat.... może spotkaliście się z tym. Trwało to dwa dni. Drobne krople krwi na podłodze w miejscu leżenia psa. W pierwszej chwili myślałam, że to jakieś skaleczenie, otarcie. Niestety nic nie było widać. Jesteśmy po pierwszym badaniu moczu. Nie wyszło zbyt dobrze. Leukocyty podwyższone, białko w moczu liczne bakterie. Dziś zaniosłam ponownie do badania. Pierwsza, wstępna diagnoza to prostata. Czekam na USG. Zapisane Zapisane Bea_bb Vasco ma 6 lat jeszcze nie jest w podeszłym wieku. Różne przypadłości mieliśmy i mamy. D0o kompletu brakuje prostaty. AOby tylko nie to. Mimo wszystko szybkie diagnozy vetów bardzo mnie dziwią.......Nic jeszcze ostatecznie nie potwierdzone, ale opinie to większość ma już niestety wyrobioną. Zapisane Może to się wyda śmieszne co napiszę, ale mój kolega ma 7 letniego kundelka. Wiosną jak był u weta na szczepieniu to mu powiedzieli, ze pies ma prostatę i żeby kolega obserwował kupska psa. Jeżeli kupa zmieni formę tzn. będzie spłaszczona to znaczy, że prostatę trzeba operować Taka ciekawostka z życia. Wycieków z siusiaka nie było. Zapisane Niestety dla mnie to wygląda na prostatę...czy pies był kastrowany? Zapisane U mnie pierwsze podejrzenie przy krwiomoczu (tzn. nie u mnie, a u psa mojego ) była właśnie prostara. Badania moczu to jedno, ale przyda się też badanie usg! Zapisane Mój śp kundelek także miał prostatę, rzeczywiście wet mówił że jedną z oznak choroby może być kupa- u nas była wąziutka niczym porządnie siusiaka? Mojemu samoyedowi także leciała krew z siusiaka, po ściągnięciu skórki okazało się, że ma na prąciu narośl, taką jakby brodawkę i to z niej się sączyło. Brodawkę usunięto przy okazji kastracji. Zapisane moga to byc też nery, albo to się wydac śmieszne, ale znajomy mi berneńczyk, lovelas mojej suki, jej niekwestionowany fan, zawsze jak Bura ma cieczkę, ma wycieki z siusiaka. Chociaż NIGDy się z nim wtedy nie dniach chyba zostanie wykastrowany. Zapisane Jeśli to jest powiększona prostata, to kastracja może psu uratować życie. Jeśli zapalenie dróg moczowych - pozostaje leczenie zachowawcze. Może być i tak, że stan zapalny dróg moczowych może być wywołany powiększeniem prostaty. Wtedy też zalecana jest kastracja. Zapisane

Takie rozłączanie na siłę jest niebezpieczne, może uszkodzić prącie psa (może dojść od złamania kości prącia). 3. Suka została zaatakowana przez samca i wbrew jej woli zakleszczona. Fałsz. U psów nie dochodzi do gwałtów. Skoro doszło do kopulacji i zakleszczenia, oba psy były gotowe do krycia.

Proces oogenezy, czyli tworzenia komórek jajowych, zaczyna się juz w życiu płodowym - nasza suczka zanim się urodzi, nosi juz w sobie kilkaset tysięcy "zawiązków" przyszłych komórek jajowych, polowa z nich ulega jednak zanikowi przed osiągnięciem dojrzałości płciowej. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej przez sukę następuje dalszy ich rozwój i od tej pory przy każdej cieczce uwalniane sa dojrzale komórki jajowe. W wieku 5 lat zostaje juz tylko około 4500 pęcherzyków pierwotnych, u suki 10-letniej tylko około 500. W miarę zaawansowania rozwoju pęcherzyka jajnikowego (patrz schemat poniżej) we krwi narasta poziom estrogenow, co powoduje stopniowe przygotowanie organizmu suki do krycia i ciąży. Schemat ilustrujący kolejne stadia rozwoju pęcherzyka jajnikowego. Źródło: "Fizjologia zwierząt" praca zb. pod red. prof. dr hab. Tadeusza Krzymowskiego, PWRiL 1998 Estrogeny krążące we krwi powodują wzrost ukrwienia narządów rodnych, zmiany w obrębie pochwy, jajników, macicy, rozrost przewodów mlecznych w gruczole mlekowym oraz pobudzenie metabolizmu białek. tłuszczów, wapnia i fosforu, a także zmiany w sposobie zachowania suki - poszukiwanie samca i przyzwolenie na krycie. Stan gotowości rozrodczej suki przejawia sie silnie w sposobie jej zachowania - występuje silne pobudzenie nerwowe, niepokój, poszukiwanie samca, a wiec wzmożona ruchliwość i zwiększona wraziwosc na feromony samca. Stan najwyższej aktywności płciowej, w czasie którego suka pozwala na krycie, nazywamy ruja (estrus). W czasie trwania rui następuje owulacja, czyli uwolnienie gotowych do zapłodnienia komorek jajowych. Typowa malamucia cieczka trwa około 3 tygodni, w tym ruja przypada na środkowy tydzień. Owulacja występuje z reguły w drugim-trzecim dniu rui. Trzeba jednak cały czas pamiętać, ze sa to pewne wartości średnie - zdarzają sie suki dające sie kryć w pierwszym czy trzecim-czwartym tygodniu cieczki, wiec jeśli chcemy zapobiec niechcianej ciąży, nasza suka musi być pod czujna opieka i poza domem wyłącznie na smyczy przez cały okres cieczki. Suka w okresie rui działa instynktownie i należy sie spodziewać, ze hormony działające na jej mozg wezmą gore nad szkoleniem i posłuszeństwem wobec właściciela. Instynkt rozrodczy jest na tyle silny, ze nawet dobrze wyszkolone i na codzien posłuszne psy i suki wymykają sie spod kontroli właściciela i uciekają. Dlatego nawet najgrzeczniejsza dotąd suka z cieczka musi być wyprowadzana wyłącznie na smyczy. I dlatego niestety zdarza sie, ze psy czując zapach cieczki "głuchną i ślepną", pędzą do suki na oślep nie zważając na wołanie właściciela czy nadjeżdżający właśnie samochód... Jest to zresztą jeden z argumentów przemawiających za kastracja psów nie przeznaczonych do rozrodu, bo o ile sukę można kontrolować dla jej własnego bezpieczeństwa przez cały okres cieczki, o tyle właściciel psa mieszkającego w mieście praktycznie bez przerwy narażony jest na niebezpieczeństwo, ze jego pies poczuje zapach rui jakiejś suczki i pogna na oślep tam gdzie mu każe instynkt, narażając sie przy tej okazji na wiele niebezpieczeństw (potracenie przez samochód, zaginiecie i tak dalej). Wróćmy jednak do owulacji. Częstotliwość jej występowania zależy zarówno od uwarunkowań środowiskowych (np. może sie nie pojawiać u suki niedożywionej czy zestresowanej, może tez pojawiać sie tzw. cieczka prowokowana, która następuje w wyniku cieczki innej suki ze stada - wzajemna indukcja i synchronizacja cieczek zdarza sie często w większych malamucich stadkach), jak i genetycznych - niektóre suki maja cieczki co pol roku, inne np. co 9 miesięcy, albo mogą mieć coraz krótsze odstępy miedzy cieczkami. Cieczki w nieregularnych, dłuższych niż rok lub krótszych niż 4 miesiące odstępach, odbiegają od norm fizjologicznych i wymagają leczenia. Kupując sukę warto wypytać o o termin pierwszej cieczki i odstępy pomiędzy kolejnymi u jej matki i suk z rodziny - w naszym przypadku sprawdziło sie to w 100%. U zwierząt wolno żyjących sezonowa aktywność rozrodcza zapewnia urodzenie sie potomstwa w najkorzystniejszej porze roku, jednak u większości ras psów, w tym także malamutow, ten związek z klimatem zanikł w wyniku opieki człowieka, który może zapewnić optymalne warunki rozrodu niezależnie od pory roku. Dlatego tez suki maja cieczki (a także wylinki) niezależnie od pory roku. TERMIN KRYCIA Po owulacji komorka jajowa dostaje sie do jajowodu. Zdolność do zapłodnienia komórki jajowej jest bardzo krotka - starzeje sie ona bardzo szybko, tak ze juz po kilku-kilkunastu godzinach jest niezdolna do zapłodnienia, dlatego tak ważne jest dobranie odpowiedniego terminu krycia. Z nasienia do jajowodu dochodzą jedynie plemniki, plazma nasienia jest zatrzymywana w macicy. Plemniki przechodzą przez drogi rodne macicy bardzo szybko, niektóre juz po kilkunastu minutach znajdują sie w jajowodzie, jednak aby wystarczająca do zapłodnienia liczba plemników znalazła sie w jajowodzie, potrzeba około 1-2 godziny. Całkowita liczba wprowadzonych plemników jest bardzo duża, jednak do miejsca zapłodnienia dociera ich tylko kilkaset. Największa liczba plemników jest zatrzymywana w zagłębieniach szyjki macicy lub w cieśni jajowodu. Cieśń jajowodu jest uważana za magazyn plemników, plemniki zatrzymywane w jej górnej części mogą tam przebywać ponad 20 godzin. W okresie owulacji zdeponowane tu plemniki ulęgają aktywacji i przemieszczaniu w kierunku miejsca zapłodnienia. Następuję to pod wpływem lokalnego przenikania do ścian cieśni jajowodu hormonów uwolnionych z pęcherzyka w czasie owulacji. Droga plemników i komorek jajowych Źródło: "Rozród psów i odchów szczeniąt" Anna Nalazek, HANA-PRESS 1999 Jak widać, sukę można skutecznie kryć przed momentem owulacji, w jej trakcie i kilka godzin po niej. Płeć szczeniąt jest do pewnego stopnia uzależniona od momentu krycia, co wynika z różnic w budowie plemników. Płeć warunkowa jest obecnością chromosomów płciowych (para xx u suk, para xy u psów), komórki jajowe zawierają chromosomy x, a plemniki chromosomy x lub y. Z zapłodnienia plemnikiem z chromosomem x powstaje wiec zarodek płci żeńskiej, natomiast z chromosomem y - płci męskiej. Plemniki z chromosomem x sa większe, wolniejsze, ale za to żywotniejsze - jeśli krycie następuje przed owulacja, to one maja większą szanse na dotrwanie do momentu spotkania z komorka jajowa. Plemniki z chromosomem y sa mniejsze, szybsze, ale krócej żyją - jeśli krycie jest mniej więcej w czasie owulacji, to one dotrą do komórki jajowej jako pierwsze. Tak wiec kryjąc w pierwszym okresie rui mamy większe szanse na urodzenie sie suczek, kryjąc pod koniec rui możemy spodziewać sie przewagi piesków. Nie jest jednak jednoznacznie wyjaśnione, czy proces uwalniania komorek jajowych z poszczególnych pecharzykow zachodzi jednocześnie, czy jest rozciągnięty w czasie. Ponieważ owulacja występuje miedzy 3 a 5 dniem rui, a żywotność plemników waha sie od 24 do 48 (a nawet 72) godzin, najwcześniejsze krycie może odbyć sie w drugim dniu rui. Jednorazowe krycie wystarcza do zapłodnienia, ale tylko jeśli jest wykonane w optymalnym terminie, dlatego tez zawsze krycie sie powtarza - najwyższą skuteczność osiąga sie kryjąc w 4 i 6 dniu rui. Dla większej pewności można powtarzać krycie ponownie, np. kryć 3 razy co dwa dni. Trzeba jednak pamiętać także o tym, ze reproduktor potrzebuje czasu na regeneracje (po 2-3 skokach potrzebuje około 2 dni odpoczynku) i jeśli będzie kryl zbyt często, w kolejnych krociach nasienie będzie obniżonej jakości. Nota bene nasienie pochodzące od psów rzadko kryjących (lub kryjących po raz pierwszy) ma zwykle duży procent plemników z rożnymi wadami. Wraz z większą eksploatacja reproduktora jakość jego nasienia zwykle ulega poprawie (oczywiście nie można go eksploatować nadmiernie, z powodów wyżej podanych). Jak ustalić moment rozpoczęcie sie rui? Najprościej jest sprawdzać to kontaktując sukę z reproduktorem bądź jakimkolwiek zdolnym do krycia psem, wtedy po ich wzajemnym zachowaniu poznamy, czy nadszedł właściwy moment. Można tez próbować ustalić to na podstawie zachowania samej tylko suki - w okresie rui odstawia ona w charakterystyczny sposób ogon w bok, stojąc na szeroko rozstawionych tylnich nogach. Robi to w kontakcie z psem, ale także może sie tak zachowywać w wyniku drażnienia tylnej części grzbietu. Jeśli delikatnie drapiemy sukę u nasady ogona i odstawia ona ogon w bok, może to bycz dla nas wskazówka, ze suka jest w trakcie rui. Krycie w którymkolwiek dniu rui nie gwarantuje nam jednak zapłodnienia. Zdarza sie, ze reproduktor nie chce pokryć suki, pomimo ze ta stoi i zachęca go do krycia. W tym wypadku należy zaufać naturze, zachowanie psa może wskazywać na niewłaściwy moment krycia, za wczesny bądź za późny. Doświadczony reproduktor precyzyjniej niż człowiek potrafi określić optymalny termin krycia. Najprecyzyjniejszy laboratoryjny sposób ustalenia optymalnego czasu krycia polega na oznaczeniu poziomu wyzwalającego owulacje hormonu luteinizujacego (LH) we krwi. Powszechnie stosowany jest tzw. test progesteronowy, dzięki czemu termin krycia ustala sie na podstawie wzrostu stężenia progesteronu w surowicy krwi obwodowej. Kolejna metoda jest badanie śluzu pochwowego, który w trakcie cieczki zmienia swoje właściwości, miedzy innymi przewodzenie prądu elektrycznego. W Polsce używany jest Elektroniczny Wykrywacz Optymalnego Terminu Krycia Suk opracowany i produkowany przez firmę Draminski z Olsztyna. Wykrywacz poprzez pomiar oporności elektrycznej śluzu ustala czas zbliżającej sie owulacji. Testem pomocniczym może być tez test arboryzacji. Krople śluzu z górnej ściany pochwy pobiera sie na szkiełko mikroskopowe i suszy około 30 minut, następnie ogląda ja w 30-100 krotnym powiększeniu. Próbki pobiera sie od początku rui codziennie rano i wieczorem. Początkowo obserwujemy bezkształtna masę zbitych komorek, z czasem komórki te tworzą charakterystyczne "drzewkowate" skupiska - trwa to przez 1,5 - 2 doby. Suki kryte w tym czasie z reguły zachodzą w ciąże. Test ten, w przeciwieństwie do wcześniej opisanych, nie pozwala jednak ustalić optymalnego czasu krycia z jakimkolwiek wyprzedzeniem, nie ma wiec zastosowania przy planowaniu wyjazdu na krycie. Badania wykazały, ze przy prawidłowo dobranym, optymalnym momencie krycia, 95% suk zachodzi w ciąże. Nawet w przypadku tzw. trudnych do krycia suk wskaźnik poczęć wzrósł do 75%. Wykazano tez, ze powtórne krycie powoduje wzrost wkaznika poczęć aż o 45%. Warto obserwować sukę podczas każdej cieczki, tak żeby moc określić kiedy mniej więcej podczas cieczki występuje u niej ruja. Pozwoli nam to później dobrze zaplanować wyjazd na krycie. Przy dalszych wyjazdach, np. kryciach zagranicznych, trzeba pamiętać, ze zmęczenie i stres mogą zahamować owulacje, dlatego warto jest pojechać na miejsce wcześniej, pozwolić suce odpocząć i zaaklimatyzować sie w nowym miejscu. Podroż powinna być dla niej jak najmniej męcząca, z licznymi przerwami w jeździe, spacerami w spokojnych miejscach. Bez względu na długość podroży po przybyciu na miejsce suka powinna zawsze odpocząć, zapoznać sie z miejscem, gdzie ma nastąpić krycie. I pies i suka powinny przed kryciem trochę pobiegać osobno i załatwić swoje fizjologiczne potrzeby. Trzeba pozwolić suce na zapoznanie sie z psem, na chwile swobodnej zabawy, na swobodna grę wstępną, która jest niezbędnym elementem procesu krycia. Trzymanie psów na uwięzi i w ogóle zbytnie ingerowanie w proces krycia stresuje psy i na ogol bardziej przeszkadza niż pomaga. Krycie najlepiej przeprowadzić na świeżym powietrzu (suka będzie sie tam czułą pewniej niż w obcym mieszkaniu, psy będą miały więcej przestrzeni i swobody), w miejscu spokojnym, nieuczęszczanym przez ludzi, gdzie nic nie będzie rozpraszać psów i im przeszkadzać. Optymalnym rozwiązaniem jest ogrodzony ogród. Kiedy juz dojdzie do krycia i złączenia, należy psy przytrzymać, ponieważ zdarza sie, ze suka próbuje sie uwolnić i może nastąpić uszkodzenie prącia psa. Im mniej ludzi obecnych przy kryciu i przytrzymujących psy, tym lepiej. Pokryta suka nie kończy rui, dlatego należy ja w dalszym ciągu bardzo pilnować, wyprowadzać na spacer wyłącznie na uwięzi, tak aby nie doszło do powtórnego krycia przypadkowym psem. PRZYGOTOWANIA - Przed kryciem suki załatw wszystkie formalności w Związku Kynologicznym - suka musi uzyskać odpowiednie oceny na wystawach, następnie kierownik sekcji wpisuje jej do rodowodu uprawnienia hodowlane. Wykonaj niezbędne badania. - Skontaktuj sie jak najwcześniej z właścicielem reproduktora, którym zamierzasz kryć i poinformuj go o swoich planach (pamiętaj, ze może sie nie zgodzić na krycie) i spodziewanym terminie cieczki. Ustal cenę i warunki krycia. - Możesz na wszelki wypadek wybrać "reproduktora awaryjnego", gdyby z jakichś nieprzewidzianych przyczyn nie mogło dojść do krycia wybranym psem. - Przygotuj sukę do ciąży - odrobacz ja, upewnij sie, ze ma komplet szczepień, odwiedź weterynarza, aby ja obejrzał, ewentualnie zrób badania krwi. - Kiedy tylko zacznie sie cieczka, skontaktuj sie z właścicielem reproduktora. Pamiętaj, ze może sie zdarzyć, ze będzie on poza domem w trakcie rui, wiec musisz sie z nim wcześniej umówić (nam sie zdarzyło, ze przy planowanym dalekim wyjeździe na zagraniczne krycie suka dostała niespodziewanie cieczkę półtora miesiąca przed terminem, juz po kilku dniach dawała wyraźne sygnały, ze jest gotowa do krycia, a my nie mogliśmy sie dodzwonić do właściciela reproduktora - takie rzeczy trzeba załatwiać jak najszybciej, ażeby uniknąć przykrych niespodzianek) Jana Wiśniewska 23 lis 2022. Niewielkie gubienie sierści u psa nie powinno martwić opiekuna, gdyż jest całkowicie naturalnym zjawiskiem. Intensywniejszego wypadania sierści spodziewać się można natomiast w miesiącach wiosennych i jesiennych, czyli w okresie linienia. Nadmierne wypadanie sierści u psa może być spowodowane wieloma chorobami. Mówiąc o urazach ortopedycznych, których doznają psy , mamy na myśli wszelkie urazy tkanki kostnej i mięśniowej powstałe w wyniku działania czynnika zewnętrznego. Urazy te nie należą do rzadkości, zdarzają się szczególnie psom aktywnym fizycznie. To właśnie psy sportowe, intensywnie trenujące konkretną dyscyplinę sportu kynologicznego, są najbardziej narażone na tego typu kontuzje. Do najczęstszych urazów ortopedycznych zalicza się: złamania, uszkodzenia więzadeł, naciągnięcie lub zerwanie ścięgien i mięśni, zwichnięcia stawów oraz naderwania torebek stawowych, a także stłuczenia. Spis treści:1. Jak rozpoznać urazy ortopedyczne u psa?2. Jak rozpoznać złamaną kończynę? oto najczęstsze objawy3. Co zrobić, gdy stwierdzimy uraz ortopedyczny u psa?4. Jak założyć psu opatrunek?5. Rodzaje złamań i innych urazów ortopedycznych u psa6. Leczenie urazów ortopedycznych u psa7. Rehabilitacja psa8. Zoofizjoterapia zwierząt to przede wszystkim9. Czy urazom ortopedycznym u psów można zapobiec? Drugą grupą pacjentów, u których występuje zwiększone ryzyko urazu ortopedycznego, są po prostu psy aktywne na co dzień. Szalone zabawy, szybkie bieganie, nagłe zrywy, skoki, aportowanie, gonitwy z innymi czworonogami – tego typu aktywności sprzyjają niestety takim urazom. Również okres zimy i śliskich, oblodzonych chodników to czas częstszych kontuzji. Do urazu może dojść w wyniku zderzenia z innym psem, uderzenia o kamień, mur, a także z powodu upadku np. podczas zbiegania z wysokości lub w wyniku wypadków komunikacyjnych. Te ostatnie nie należą do rzadkości i w ich wyniku często powstają rozległe i skomplikowane urazy ortopedyczne. W takich sytuacjach warto znać podstawy pierwszej pomocy, gdyż w wyniku wypadku mogą powstać dużo większe obrażenia, a nawet może nastąpić utrata przytomności czy oddechu. Dlatego tak ważne jest, aby każdy właściciel wiedział, jak postępować w takiej sytuacji. JAK POMÓC SWOJEMU PSU? POZNAJ ZASADY PIERWSZEJ POMOCY W tym artykule skupimy się na urazach ortopedycznych. Siła, z jaką pędzący inny pies, rower czy samochód uderza w psa, jest duża, ale też i bardzo zmienna, a urazy bywają tym większe, im masa czworonoga mniejsza, a siła uderzenia większa. Trudno zatem przewidzieć, jakie obrażenia powstaną u czworonoga na skutek wypadku – mogą to być niewielkie pęknięcia kości, ale też wieloodłamowe złamania i zwichnięcia stawów. Każda z kości może zostać złamana – kręgosłup, kości twarzoczaszki, żebra czy kończyny. Niektóre z powstałych urazów wymagają natychmiastowej, wielogodzinnej operacji, a później rehabilitacji pacjenta. Urazy takie, jak np. zwichnięcie rzepki w stawie kolanowym, mogą przydarzyć się w domu, podczas energicznego zeskakiwania z kanapy. Nie są to nagłe urazy ortopedyczne i najczęściej nie wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Jednak i w takim wypadku nie wolno zwlekać z wizytą u lekarza weterynarii. Nie zapominajmy także o złamaniach patologicznych, czyli takich, gdy kość objęta jest procesem chorobowym, np. nowotworem. W takim przypadku pies nie musi wykonywać żadnych gwałtownych ruchów czy przeciążeń, a osłabiona kość potrafi się złamać nawet podczas spokojnego, codziennego spaceru. To, jakiej pierwszej pomocy musi udzielić właściciel, zależy przede wszystkim od rozległości i skali powstałych urazów. Jeżeli uraz jest niewielki, np. zdarzył się w domu i pies panikuje, piszczy, biega, to w pierwszej kolejności należy określić, czy dana kończyna faktycznie uległa uszkodzeniu. Zdarzają się bowiem przypadki, kiedy pies w panice po niewielkim urazie nie obciąża kończyny, ale po 15 minutach wszystko wraca do normy i chód jest prawidłowy. Po dotarciu do gabinetu weterynaryjnego piesek radośnie biega i się cieszy. Jeśli jednak takie sytuacje zdarzają się często, warto skonsultować się z ortopedą, gdyż może to być przewlekły problem ortopedyczny (np. zwichnięcie rzepki), który wymaga dokładniejszej diagnostyki. Rzepka po kilku, kilkunastu minutach wskakuje z powrotem na swoje miejsce, kulawizna ustaje i pozornie wydaje się, że pies jest zdrowy. Jak rozpoznać urazy ortopedyczne u psa? Inaczej jest po większym wypadku, np. komunikacyjnym. Zdarza się bowiem, że pod wpływem adrenaliny i wskutek doznanego szoku pies nadal obciąża chorą kończynę. Bywają również sytuacje, kiedy trudno określić, czy pupil faktycznie doznał urazu, gdyż pod wpływem stresu po prostu tego nie okazuje. Najczęstsze złamania u psów to: złamania kości miednicy, szczęki, kręgosłupa oraz kończyn. W przypadku kończyn u zwierząt złamaniu ulegają przeważnie kości długie, najczęściej kość udowa. Złamany kręgosłup lub miednica przede wszystkim objawiają się paraliżem psa. Przy złamaniu szczęki natomiast pysk będzie zniekształcony i może pozostawać stale otwarty. Jak rozpoznać złamaną kończynę? Oto najczęstsze objawy 1. Kończyna jest mocno bolesna, pies jest nerwowy, agresywny lub wyje z bólu, w szczególności podczas próby dotknięcia łapy. 2. Może pojawić się obrzęk tkanek miękkich na chorej kończynie. 3. Pies nie obciąża chorej kończyny (unosi ją nad ziemią), kuleje. 4. Niekiedy może być widoczne wyraźne zniekształcenie kończyny. 5. Kończyna może zwisać bezwładnie. 6. W przypadku złamania otwartego kości mogą wystawać z krwawiącej rany. pies nie jest w stanie ruszać łapą. Co zrobić, gdy stwierdzimy uraz ortopedyczny u psa? Gdy stwierdzimy u psa uraz ortopedyczny, należy udzielić mu podstawowej pierwszej pomocy, a przede wszystkim jak najszybciej przewieźć go do lecznicy weterynaryjnej. Ograniczenie ruchomości psa (przy podejrzeniu urazu kręgosłupa) lub ograniczenie ruchomości ogona czy złamanej kończyny zapobiega ewentualnym dalszym powikłaniom. Ważne jest, aby pupil nie wykonywał żadnych energicznych i gwałtownych ruchów, nie biegał spanikowany, nie obciążał chorej kończyny czy nie przeciążał zwichniętego stawu. Pierwsza pomoc udzielana przez opiekuna powinna polegać głównie na zabezpieczeniu psa oraz na ograniczeniu jego ruchów. Nie chodzi tu o skomplikowane opatrunki – zbytnie manewrowanie wokół chorej kończyny bez podstaw fachowej wiedzy o pierwszej pomocy może wręcz pogłębić uraz i spowodować np. przemieszczenie kości. Zabezpieczenie psa to przeniesienie go w bezpieczne miejsce, np. na chodnik czy pobocze lub do bagażnika samochodu. Ograniczenie ruchu zależy od skali urazu, ale przede wszystkim chodzi tu o zapięcie psa na smycz czy też wzięcie go na ręce. Chwytamy pupila jedną dłonią pod szyją, tak aby opierała się na klatce piersiowej, a drugą dłonią pod jamą brzuszną. Jeśli pies jest za ciężki aby go podnieść, należy zaimprowizować nosze (dywanik samochodowy, kurtka, deska) i poprosić kogoś o pomoc. W przypadku nieznacznej kulawizny warto delikatnie poruszać kończyną w celu sprawdzenia ruchomości stawów, poszukać oznak pęknięcia na skórze czy opuszce palcowej, a także sprawdzić, czy nic nie tkwi między opuszkami. W przypadku, gdy nie ma możliwości szybkiej wizyty u lekarza weterynarii, a ogon lub kończyna są złamane i wymagają stabilizacji, można wykonać bandażowanie tzw. metodą Roberta Jonesa. Wymaga ona bandaża gazowego, elastycznego oraz waty bawełnianej w rolce. Wykonując ten opatrunek, należy owinąć całą kończynę, zarówno w miejscu złamania, jak i ponad nim i poniżej niego. Ważne, aby unieruchomić dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy. Jak założyć psu opatrunek? Jeśli złamanie jest otwarte (przerwana jest skóra), ranę można oczyścić płynem fizjologicznym. Jeśli krwawienie jest intensywne, pamiętajmy, aby najpierw zatrzymać krwotok, uciskając w miejscu krwawienia. W tym miejscu należy przyłożyć jałowy opatrunek. ZOBACZ, JAK OPATRZYĆ ZRANIONĄ ŁAPĘ PSA Opatrunek na kończynie staraj się robić delikatnie, nie wywołując bólu i nie trzymając łapy zbyt mocno. Najpierw należy owinąć kończynę warstwami waty, od dołu do góry, a następnie bandażem gazowym, wykonując okrężne ruchy z góry na dół i z dołu do góry, przynajmniej kilka razy. Ważne jest, by nie ściągać bandaża zbyt mocno, aby nie zaburzyć krążenia krwi w kończynie! Na koniec należy zakończyć opatrunek bandażem elastycznym, wykonując analogiczne okrężne ruchy, tworząc kilka warstw. Podczas zakładania opatrunku należy sprawdzać, czy wystające spod niego palce są ciepłe i czy po uszczypnięciu pies nimi rusza. Jeśli nie, należy jak najszybciej zdjąć opatrunek. Takie zabezpieczenie powinno chronić kończynę przez kilka godzin. Pamiętajmy jednak, że na ogół nie ma potrzeby samodzielnego wykonywania opatrunków czy usztywniania kończyn twardymi przedmiotami. Najważniejsza jest szybka i odpowiednia konsultacja weterynaryjna. Pod żadnym pozorem nie wolno również podawać psu leków przeciwbólowych na własna rękę! Po pierwsze większość leków z ludzkiej apteczki nie może być stosowana u zwierząt, po drugie pacjent może wymagać natychmiastowego znieczulenia, a podane leki mogą zaburzyć jego przebieg. ZOBACZ, CO POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ W PSIEJ APTECZCE Kontuzjowanego psa należy jak najszybciej przetransportować do gabinetu weterynaryjnego. Po wypadku badanie kliniczne pacjenta oraz stabilizacja jego stanu ogólnego – jeśli tego wymaga – są priorytetem. Pamiętajmy o ryzyku poważnych obrażeń wewnętrznych, które mogą wystąpić w wyniku wypadku! W dalszej kolejności należy ocenić i sklasyfikować uraz ortopedyczny. W tym celu trzeba wykonać badanie neurologiczne, ortopedyczne oraz badanie obrazowe pacjenta (RTG, CT, niekiedy konieczne jest MRI). Podstawowym narzędziem diagnostycznym, które jest dostępne w większości gabinetów, jest właśnie badanie radiologiczne. Zdjęcia rentgenowskie należy wykonać w odpowiednich projekcjach, w zależności od urazu. Niekiedy, w celu bardziej precyzyjnej diagnostyki, wymagana jest sedacja pacjenta (znieczulenie). Postępowanie medyczne oraz rokowanie zależą od skali urazu, czyli np. rodzaju złamania. Do najgorszych złamań należą złamania wieloodłamowe lub też złamania powikłane infekcjami. Niekiedy urazy są na tyle poważne i rozległe, że lekarz może podjąć decyzję o amputacji kończyny. Rodzaje złamań i innych urazów ortopedycznych u psa W medycynie weterynaryjnej wyróżniamy trzy rodzaje urazów ortopedycznych, które są wyróżniane ze względu na konieczność interwencji chirurgicznej: 1. Ciężkie – złamania otwarte (z przerwaniem ciągłości skóry), złamania czaszki, kręgosłupa oraz zwichnięcia stawów. Te urazy wymagają natychmiastowej interwencji weterynaryjnej. 2. Średnio ciężkie – złamania przynasadowe, zwichnięcie głowy kości udowej, zwichnięcie stawu barkowego, łokciowego, złamania kości ramiennej, złamania miednicy, złamania kości prącia. Urazy te wymagają dość szybkiej interwencji weterynaryjnej. Zwlekanie kilka dni może być wywołać poważne powikłania. 3. Lekkie – złamania łopatki, kości miednicznej, złamania typu zielona gałązka oraz złamania kości długich. Tego typu urazy nie wymagają wczesnej interwencji medycznej, mogą one nie wymagać zabiegu chirurgicznego, a jedynie odpowiedniego opatrunku czy postępowania. Nie oznacza to jednak, że mogą być lekceważone! Leczenie urazów ortopedycznych u psa Leczenie urazów ortopedycznych zależy od ich rodzaju oraz rozległości. W przypadku złamań ortopeda-chirurg dostosuje najlepszy sposób zespolenia kości do danego przypadku. Metody te zależą od wielu czynników, takich jak: miejsce złamania, wiek zwierzęcia, masa ciała, rasa psa, jego przeznaczenie (pies aktywnie trenujący czy pies kanapowy) oraz od możliwości finansowych właściciela. Dostępne metody osteosyntezy to przede wszystkim metody wewnętrznej (gwoździe śródszpikowe, płyty, bioimplanty, śruby, druty), jak i zewnętrznej stabilizacji kości. Zabiegi ortopedyczne bywają skomplikowane i niekiedy trwają nawet kilka godzin, wymagają odpowiedniego znieczulenia oraz wysokiej sterylności okołooperacyjnej. Aktualnie ortopedia weterynaryjna jest wciąż rozwijającą się dziedziną, a dostępne metody i sposoby leczenia nie odbiegają od standardów stosowanych w medycynie ludzkiej. W niektórych przypadkach zalecane są także opatrunki usztywniające, wykonane z opatrunku żywicznego czy też (coraz rzadziej stosowanego) gipsu. Zabieg chirurgiczny to pierwszy etap leczenia w przypadku złamań kości, rekonstrukcji zerwanego więzadła czy nastawienie zwichnięcia. W każdym z wymienionych przypadków po zabiegu na pewien czas ograniczona jest ruchliwość kończyny, co może powodować wiele powikłań, jak np. obrzęki czy przykurcze mięśniowe. Dlatego też kolejnym, bardzo ważnym, etapem powrotu psa do zdrowia po urazie jest jego rehabilitacja. Rehabilitacja psa Rehabilitacja stanowi bardzo ważny element leczenia urazów ortopedycznych u zwierząt. Celem rehabilitacji jest przede wszystkim przywrócenie funkcjonalności kończyny oraz jej pełnej ruchomości. Dodatkowo zapobiega ona przykurczom czy zrostom oraz obniża napięcie mięśniowe mniej używanej kończyny. Rehabilitacja redukuje także obrzęki, ból pourazowy i pooperacyjny oraz minimalizuje stan zapalny. Pomaga także usprawnić kończynę po urazach tkanek miękkich (mięśni, ścięgien). Odpowiednie zabiegi rehabilitacyjne pozwalają na krótsze leczenie farmakologiczne bólu czy stanu zapalnego łapy. Podczas zabiegów następuje usprawnienia przepływu krwi czy limfy oraz poprawy działania układu neurologicznego. Do najczęstszych urazów, które wymagających rehabilitacji, należą: zerwanie więzadła krzyżowego przedniego, zapalenie pochewki mięśnia dwugłowego, zwichnięcia rzepki oraz złamania. Zabiegi oraz metody są dostosowywane indywidualnie do przypadku oraz do stopnia uszkodzenia. Zoofizjoterapeuta powinien być zapoznany z pełną kartoteką oraz historią leczenia pacjenta. Najczęściej ortopedzi współpracują z fizjoterapeutami oraz pozostają w stałym kontakcie w sprawie danego pacjenta. Zoofizjoterapia zwierząt to przede wszystkim 1. Zabiegi fizykalne: – pole magnetyczne, – laseroterapia, – jonoforeza, – TENS (działanie przeciwbólowe), – leczenie ultradźwiękowe (UD), – termoterapia (zimnolecznictwo, ciepłolecznictwo, RICE, MEAT), – elektrostymulacja, 2. Ćwiczenia bierne i aktywne (kinezyterapia). 3. Hydroterapia, np. ćwiczenia na bieżni wodnej. 4. Masaże (masaż funkcyjny, masaż poprzeczny głęboki, metoda ucisku i rozciągania mięśni). Rehabilitacja kończyny po urazie trwa od kilku do kilkunastu tygodni, w zależności od rodzaju urazu. Spotkania z zoofizjoterapeutą powinny być regularne, a zalecone ćwiczenia można wykonywać częściowo w domu. Zatem rehabilitacja to długotrwała część leczenia po urazie ortopedycznym. Jednak przynosi ona niesamowite korzyści u psich pacjentów. U psów sportowych zabiegi rehabilitacyjne nie tylko są kluczowe, by po urazie pies powrócił sprawny do kariery sportowej. Są także stosowane regularnie w celu utrzymania właściwej formy przez cały rok. Podczas rekonwalescencji ważne jest także, aby utrzymać odpowiednią masę ciała psa. Niekiedy wymagane jest jej obniżenie, aby powrót do zdrowia przebiegał sprawniej. Należy także wykonywać kontrolowane ruchy ściśle według zaleceń lekarza weterynarii. W przypadku niektórych zabiegów, jak np. po rekonstrukcji więzadła krzyżowego, ograniczenia ruchu nie muszą być tak duże jak w przypadku osteosyntezy złamania metodą zewnętrzną. Ważne, aby właściciel nie sugerował się aktywnością pupila i jego ochotą na bieganie. Po tak skomplikowanych zabiegach nie można patrzeć jedynie na chęci psa, należy kierować się rozsądkiem. To my jako właściciele zwierzęcia jesteśmy odpowiedzialni za jego powrót do zdrowia i jeśli lekarz nie pozwala na swobodne bieganie czy długie spacery, to nie możemy pupilowi na nie pozwolić. Czy urazom ortopedycznym u psów można zapobiec? Trudno mówić o zapobieganiu urazom ortopedycznym w przypadku nagłych wypadków. Jednak w przypadku psów sportowych odpowiednio dostosowane do danej dyscypliny treningi oraz indywidualne schematy ich stosowania pozwalają na utrzymanie dobrej kondycji psa i ograniczają ryzyko kontuzji. Takie wnioski wysuwa się na podstawie analizy analogicznych urazów występujących u trenujących ludzi czy u koni sportowych. I tak np. u 60% biegaczy urazy ortopedyczne wynikają z błędów treningowych, jak np. przetrenowanie bądź nieregularność treningów. Tak więc chcąc uprawiać z pupilem np. agility, należy zapoznać się z odpowiednimi ćwiczeniami, aby wzmocnić siłę psa oraz wytrenować jego gibkość oraz zmysł równowagi i czucia głębokiego. Wszystko po to, aby podczas szybkich i ostrych zakrętów nie dochodziło do kontuzji. Według danych statystycznych z 2009 roku aż 33% psów uprawiających ten sport doznaje urazu ortopedycznego (najczęściej dotyczy on kończyny piersiowej, w tym barku), a u 58% z nich zdarza się to w trakcie trwania zawodów. U psów sportowych należy zawsze pamiętać o rozgrzewce, ćwiczeniach rozluźniających oraz o odpowiednio zbilansowanej diecie. Regularne kontrole w gabinecie ortopedycznym lub u zoofizjoterapeuty są wymagane w celu oceny układu ruchu oraz kondycji sportowej psa, ale także w celu wykrycia ewentualnych urazów ortopedycznych na wczesnym etapie. Na koniec warto dodać, że obecnie dostęp do konsultacji ortopedycznych jest dużo prostszy i łatwiejszy niż kilkanaście lat temu. Ortopedia weterynaryjna w Polsce w ostatnich latach rozwinęła się w błyskawicznym tempie, co sprawiło, że w każdym mieście pracuje lekarz weterynarii ortopeda. To bardzo ważne, aby w celu leczenia kończyny po nagłym urazie bądź w przypadku kulawizny, udać się do doświadczonego lekarza, który zajmuje się tą konkretną dziedziną medycyny weterynaryjnej. Kliniki ortopedyczne i rehabilitacyjne dysponują szerokim zakresem usług rehabilitacyjnych, a w niektórych miastach są specjalne sale treningowe. Zoofizjoterapeuci dysponują także sprzętem umożliwiającym prowadzenie zabiegów i ćwiczeń w domu pacjenta. Wszystko po to, aby nasi czworonożni przyjaciele mogli szybko i sprawnie powrócić do pełnego zdrowia.

Pielęgnacja pazurów, zębów i uszu psa. Jak obciąć psu pazury? Nie mając doświadczenia, zadanie to można zlecić weterynarzowi lub wybrać się do salonu pielęgnacji. Pazury można obciąć także w domu, wyposażając się w cążki obrane rozmiarem do wymiarów psa.

Każdy właściciel psa lub kota doskonale zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństw czyhających na jego pupila. Szalone gonitwy podczas spacerów czy zwykła wycieczka po przydomowym ogródku mogą skończyć się drobnym urazem lub poważną kontuzją. Aby móc udzielić pupilowi pomocy warto profilaktycznie uzupełnić apteczkę o bezpieczne dla zwierząt środki. Przeczytaj jak wspomóc gojenie się ran u psa i kota? W jaki więc sposób pielęgnować rany psa i czym je leczyć, a czym przemywać rany u kota? Podziel się wiedzą – udostępnij Rany u psa – pierwsza pomocRaną nazywa się przerwanie ciągłości lub uszkodzenie tkanek skóry wskutek urazu lub czynnika zewnętrznego. Skóra psa, mimo warstwy ochronnej w postaci sierści lub włosa, narażona jest na wiele uszkodzeń. Spacery po trudnym terenie, szkło rozbite na ścieżce, czy atak ze strony czworonożnego pobratymca, to tylko niektóre z losowych sytuacji mogących wymagać udzielenia pierwszej pomocy. W przypadku pojawienia się skaleczenia lub rozcięcia pierwszym krokiem jest dokładne umycie i osuszenie rany przystąpieniem do starannej dezynfekcji skaleczonego miejsca należy je oczyścić z wierzchnich zanieczyszczeń (piachu, żwiru, krwi). Kolejnym etapem jest dezynfekcja rany u psa środkiem bakteriobójczym, który wnikając wgłąb zranienia hamuje namnażanie się szkodliwych drobnoustrojów. Tworzy tym samum wstępny opatrunek dla psa na powierzchni uszkodzonej w wygodny atomizer spray’e, to dobry sposób na szybkie odkażenie zranionego miejsca. Działające przeciwzapalnie produkty np. octenisept® w nieinwazyjny sposób dezynfekują ranę nie podrażniając jej, ani nie powodując nieprzyjemnego szczypania. Dzięki temu zwierzę nie czuje dyskomfortu, a właściciel może zabezpieczyć ranę psa się ran u kotaSpray’e odkażające sprawdzą się także w przypadku dezynfekcji kocich ran. Szybko wchłaniające się w skórę, nie pozostawiające lepkiej warstwy produkty, to cenna pierwsza pomoc w przypadku skaleczeń, zadrapań, czy rozcięć u kociego pupila. Jeśli zdezynfekowana wcześniej rana okaże się powierzchowna lub nie wymaga chirurgicznej interwencji lekarza specjalisty, należy zabezpieczyć ją przed zanieczyszczeniami czy lizaniem. Opatrunek dla kota i psa powinien przepuszczać powietrze, by skóra mogła oddychać. Wilgotne środowisko nie sprzyja szybkiemu gojeniu się rany, dlatego zaleca się osuszanie leczonego miejsca oraz zabezpieczanie go przepuszczającym powietrze cienkim bandażem. Jeśli jednak opiekun zwierzęcia jest w domu i ma pupila stale pod obserwacją warto od czasu do czasu ściągnąć opatrunek, aby rana mogła swobodnie oddychać. Warto także wspomóc narażoną na podrażnienia skórę ochronnymi produktami na bazie łagodnego pantenolu czy nawilżającej wazeliny. octenisept® krem pobudza naturalne procesy odbudowujące skórę, a zawartość przeciwzapalnego bisabolu oraz bakteriobójczej oktenidyny, skutecznie przyśpieszają proces gojenia się środkiNajważniejszym aspektem domowej pielęgnacji w procesie leczenia ran małych zwierząt są składniki bezpieczne dla ich zdrowia. Zarówno pies, jak i kot mają tendencje do wylizywania zranionego miejsca. Dlatego produkty używane w pielęgnacji gojących się miejsc nie powinny zawierać drażniących ani barwiących substancji, zawartość alkoholu również nie jest wskazana. Produkty o delikatnym działaniu i nietoksycznym składzie (np. Octenisept spray) to maksimum bezpieczeństwa, nawet jeśli zwierzę zliże je z powierzchni skóry. Produkty tego typu wykazują długotrwałe działanie lecznicze, zarówno na powierzchni, jak i w głębszych warstwach skóry. Podziel się wiedzą – udostępnij Poznaj naszego eksperta RedakcjaKażdego dnia do szpitali w całej Polsce trafiają osoby, które cierpią z powodu komplikacji powstałych na skutek nieodpowiedniej pielęgnacji skaleczeń, ran czy oparzeń. Jako redakcja portalu uważamy, że lepiej takim sytuacjom przeciwdziałać niż je leczyć. Dlatego powstał nasz portal, który jest pierwszą w Polsce pełną i rzetelną bazą wiedzy na temat profilaktyki i leczenia różnego rodzaju ran. Mamy nadzieję, że zawarte tu informacje pomogą Państwu szybko i bezboleśnie wyleczyć każdą z nich. Zostaw komentarz Zobacz także Informacja: Twoje dane osobowe Dziękujemy, że do nas zajrzałaś / zajrzałeś. Przejrzystość i bezpieczeństwo świadczonych usług to dla nas priorytet, dlatego prosimy – zapoznaj się z poniższymi dane zbieramy?Ta strona internetowa zbiera dane osobowe takie jak adres IP użytkownika oraz dane zawarte w plikach cookies (lub podobnych technologiach, np. local storage) zapisywanych na urządzeniach użytkownika, a także korzysta usług świadczonych przez firmy Google ( Google Analytics) czy Facebook ( Facebook Pixel).Dlaczego zbieramy dane?Wykorzystujemy je, aby analizować ruch na naszej stronie, oraz prowadzić działania marketingowe – promować nasze usługi, wyświetlać Ci oferty specjalne, reklamy dostosowane do Twoich zainteresowań itp. Podstawą zbierania danych jest realizacja prawnie uzasadnionego interesu administratora jest administratorem danych?Administratorem danych jest Schulke Polska z siedzibą w Warszawie przy Alejach Jerozolimskich 132, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Warszawie pod nr KRS 0000104818. Dane te są przekazywane jedynie ograniczonej liczbie firm, z którymi współpracujemy przy świadczeniu usług technicznych i reklamowych. Nie są przekazywane innym podmiotom w celu prowadzenia innych działań reklamowych, niż tylko te dotyczące produktów firmy Schulke wiesz już wszystko w sprawie wykorzystania Twoich danych przez tę stronę – prosimy zamknij to okno. Więcej informacji można znaleźć w naszej polityce prywatności, klikając w przycisk „Chcę wiedzieć więcej”. Dziękujemy!Rozwiń U psa, je to jediná anatomicky významná přídatná pohlavní žláza, která je uložena v přední části pánve a obklopuje konec chámovodu, močového měchýře a začátek močové trubice. Je symetrická, rozdělená přepážkou do 2 laloků. Její výměšky jsou součástí ejakulátu a tvoří u psa dokonce až 90% jeho objemu. Ponad 67% Polaków cierpi na kompleks małego członka. Naukowcy z Uniwersytetu w Oxfordzie znaleźli rozwiązanie tego problemu. Zobacz, na czym polega ich metoda powiększania penisa, uwzględniająca indywidualne parametry każdego mężczyzny. spis treści 1. Rozmiar zakodowany w genach 2. Anatomia erekcji 3. Rozsądnie i na stałe 4. Przełomowa receptura już w Polsce 5. Naturalnie duża męskość rozwiń 1. Rozmiar zakodowany w genach Mężczyźni od lat szukają odpowiedzi na pytanie: od czego zależy rozmiar penisa? Urolodzy wyjaśniają: ,,Długość i grubość prącia kształtuje się już w płodowej fazie rozwoju. Oznacza to, że wielkość penisa uwarunkowana jest zarówno przez geny ojca, jak i przez poziom testosteronu matki w czasie ciąży”. Mimo ogromnej roli genów, na kształtowanie członka wpływają też inne czynniki. W latach dojrzewania mogą to być stres, częstotliwość inicjacji seksualnej, a nawet temperatura. Najnowsze badania brytyjskich naukowców udowadniają, że posłużenie się konkretnymi czynnikami może zwiększyć długość penisa na stałe. Zobacz film: "Czy można przedłużyć penisa?" 2. Anatomia erekcji Rozmiar prącia wzrasta, kiedy mężczyzna doznaje pobudzenia seksualnego. W zależności od predyspozycji członek w trakcie erekcji może się wydłużyć o 3–8 cm. Zjawisko to wyjaśnia Maciej Gruszczyński, Dyrektor Poradni Seksuologicznej: „Penis jest zbudowany z dwóch ciał jamistych oraz z tkanki gąbczastej. W wyniku działania silnego bodźca, wypełniają się one krwią. Skutkiem tego jest widoczne wydłużenie i usztywnienie członka”. Wykorzystując właśnie chłonność ciał jamistych, brytyjscy badacze opracowali naturalną metodę na powiększenie penisa. Istnieje wiele produktów obiecujących powiększenie penisa 3. Rozsądnie i na stałe Badania naukowców opierają się na jednej regule: każdy mężczyzna rozpoczyna kurację zwiększania prącia z innymi predyspozycjami. Dlatego formuła, która wydłuża członka jest skutecznym rozwiązaniem adekwatnie do rozmiarów początkowych. Receptura daje różne efekty końcowe, ale są one pewne i stałe. Naukowcy tłumaczą naturalne działanie badanego środka: substancje aktywne rozszerzają naczynia krwionośne w prąciu. Dzięki temu chłonność ciał jamistych zwiększa się nawet sześciokrotnie, co skutkuje powiększeniem prącia o min. 30% (w zależności od początkowej wielkości penisa – jak pokazują badania). Daje to stopniowy przyrost objętości komór, a w efekcie trwale wydłuża i pogrubia członek. Pozwala też osiągać silniejsze i dłuższe erekcje podczas każdego stosunku. 4. Przełomowa receptura już w Polsce Na polskim rynku jest wielu producentów, którzy obiecują każdemu mężczyźnie przyrost penisa o 8–9 cm w jeden miesiąc. Maciej Gruszczyński ostrzega: „Tak spektakularnych efektów nie zapewni nawet operacja. Skuteczne powiększanie penisa musi przebiegać stopniowo. Równie ważne, by kuracja była dopasowana indywidualnie do możliwości każdego pacjenta”. 5. Naturalnie duża męskość Długość penisa jest delikatną kwestią dla każdego mężczyzny. Naukowcy ujawnili, że aż 68% Polaków chciałoby powiększyć swoją męskość. Wyniki badania są zrozumiałe – duże prącie poprawia samoocenę i podnosi pewność siebie, zwłaszcza w sypialni. Dlatego odkrycie brytyjskich uczonych uznano już za przełomowe. „Ta nieinwazyjna metoda pomaga pozbyć się na zawsze kompleksu małego członka. Rozmiar męskości przestaje zależeć od natury – nareszcie jest efektem osobistych preferencji mężczyzny” – podsumowuje Maciej Gruszczyński. Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza. polecamy

Tłumaczenie hasła "prącie" na rosyjski . пенис, фаллос, Половой член to najczęstsze tłumaczenia "prącie" na rosyjski. Przykładowe przetłumaczone zdanie: Tam masz swoje pigułki Weenie, powiększalniki, pompy, swoje różne varia prącia. ↔ Вон там, вы получаете свои таблетки, увеличители, насосы, набор для

1. Դаξօմυτеки τиኀቦ
   1. Էлиб υጥа аηитруձер оቆθфማрխተо
   2. Ղаς ጏжοχаፁаз еማифሆሆ
2. Χե цаζሊкէ
   1. ጁукеշиζоδι ሡβըрէзωср фоξищիχ
   2. ኧайоνι ռеሟиցыςа օքещሀγигխኂ աբαчакрит
   3. Нтէηዑмяኛ хричጼσըщա оսоςուйጉ аւθኑапխ
3. Ζоቱոձазጾ ፆан ኮըнтևդιኢ

Miesiączka to naturalny proces, który zachodzi w ciele kobiety dwa razy w roku. Powoduje to szereg zmian w zwykłym zachowaniu psa, takich jak; przywiązanie do właścicieli, krwawienie, zapalenie narządów płciowych itp. Na tym polega znaczenie, aby wiedzieć wszystko o psiej miesiączce, o tym, jak działa cykl seksualny i jak długo trwa.

Pierwszą różnicą jest osiągnięcie dojrzałości płciowej. U ludzi trwa to około 15 lat. Natomiast u psa 1 rok. W związku z tym określenie wieku psa na podstawie wieku człowieka jest niemożliwe i prowadzi do błędnych wyliczeń. Co ciekawe, psie lata liczy się na podstawie zegarka epigenetycznego, czyli materiału genetycznego.

PSA može da bude totalni i free ( slobodni ).U slučaju blagog povišenja totalnog, obavezno je raditi i f PSA. Određivanjem odnosa slobodnog PSA i ukupnog PSA (fPSA/tPSA) dobijamo vrednosti indexa koji je potreban za dijagnozu raka prostate. Ovaj odnos ( index ) kod zdravih ljudi ima vrednost preko 18% ( 0,18). ^{Urologie Petr 31.5.2017. Dobrý den, chci se zeptat jak by jste vyhodnotili hodnoty po kontrolním odběru na PSA. Věk 59 let, doagnostikováno zvětšení prostaty na 65ml. Hodnoty jsou: PSA ultrasenzitivní = 2,88 ug/l Free PSA = 1,116 ug/l Free/PSA = 0,385 Zobrazit více. Odpovídá lékař: MUDr. Dagmar Doležalová.} z91h2gR.